Jonathan Littell – Łaskawe
Opublikowano w dniu
Jonathan Littell
Łaskawe
Przełożyła Magdalena Kamińska-Maurugeon
Wydawnictwo Literackie
Kraków 2008
Sygnatura MAG 284839
Powieść pisarza amerykańskiego Jonathana Littella, została napisana w języku francuskim.
To jeden z najgłośniejszych ostatnio debiutów literackich.
Odniosła duży sukces we Francji i została przetłumaczona na kilkadziesiąt języków.
Nie jest to jednak lektura łatwa, prosta i przyjemna.
Wręcz przeciwnie, wiele zawartych w niej scen może odrzucić czytelnika, ze względu na swą obsceniczność.
Z drugiej strony autor przywiązuje dużą wagę do warstwy faktograficznej – zbieraniu materiałów i pisaniu książki poświęcił 5 lat, był nawet osobiście w opisywanych miejscach.
Jest to na pewno książka ważna i godna uwagi.
Bohaterem powieści jest Maximilian Aue – oficer SS.
Akcja powieści rozgrywa się w czasie II wojny światowej, kiedy to jak podaje autor co minutę ginęło 13,04 ludzi.
Powieść opisuje zbrodnie popełniane przez SS, ale z punktu widzenia funkcjonariusza służby bezpieczeństwa SS.
Maximilian Aue jest przy tym doktorem prawa, włada kilkoma językami, interesuje się literaturą i jest znawca muzyki klasycznej.
Również wielu jego towarzyszy z SS jest ludźmi bardzo dobrze wykształconymi, posiadającymi tytuły doktorskie z językoznawstwa, ekonomii, architektury i medycyny.
Dyskusje na temat muzyki, sztuki, literatury, ekonomii, historii przeplatają się z wykonywanymi przez bohatera obowiązkami.
W 1941 roku był on członkiem Einsatzgruppen na Ukrainie.
Osobiście brał udział w dwudniowej masakrze ponad 33 tysięcy Żydów w Babim Jarze.
W 1942 roku pełnił służbę w Stalingradzie, gdzie jako oficer służby bezpieczeństwa zajmował się morale żołnierzy.
Kolejne lata wojny spędził on lustrując niemieckie obozy koncentracyjne w Generalnym Gubernatorstwie, martwiąc się ich niewielką ekonomiczną produktywnością, słabą wydajnością więźniów i niezadowalającą przydatnością dla niemieckiego przemysłu zbrojeniowego.
Trafił też na Węgry, gdzie był świadkiem działań Adolfa Eichmana, których celem była zagłada tamtejszych Żydów.
Pracując w Głównym Urzędzie Bezpieczeństwa Rzeszy dla szefa SS Heinricha Himmlera i ministra uzbrojenia i amunicji Alberta Speera wykazywał cechy urzędnika i biurokraty.
Ostatnie lata wojny spędzone w Berlinie pozwalają się zapoznać z realiami życia w bombardowanym mieście.
Maximilian Aue choć kulturalny i wykształcony nie jest bohaterem pozytywnym.
Zasługą Jonathana Littella jest, że choć w sposób drastyczny i niejednoznaczny, ale jeszcze raz ożywił temat holocaustu i zbrodni popełnianych w czasie II wojny światowej, czym poruszył wielu czytelników na całym świecie i to należących do pokolenia, któremu dramatyczna przeszłość nie jest znana, poza wzmiankami w szkolnych podręcznikach.