Katarzyna Kluczwajd
Trzy albumy widoków Torunia
(XVIII-XIX w.) – zaginione, zapomniane
25 czerwca 2014 r.
Książnica Kopernikańska w Toruniu
Tegoroczne obchody Święta Miasta Książnica Kopernikańska postanowiła uświetnić, inaugurując nowy cykl spotkań z mieszkańcami i miłośnikami Torunia pod nazwą
„Toruń miasto zabytków”.
Cykl poświęcony będzie toruńskim zabytkom, ale ukazanym w odmienny sposób niż, zwiedzającym Toruń licznym wycieczkom turystów.
Przedstawimy zabytki nieobecne, utracone w czasie II wojny światowej, zniszczone w okresie powojennym, zapomniane oraz budzące spory i kontrowersje.
Cykl spotkań organizuje znana i ceniona toruńska historyk sztuki, autorka wielu publikacji i popularyzatorka wiedzy o naszym mieście Katarzyna Kluczwajd.
Katarzyna Kluczwajd otworzyła cykl prelekcją „Trzy albumy widoków Torunia
(XVIII-XIX w.) – zaginione, zapomniane”.
Bohaterami prezentacji byli trzej autorzy wedut z widokami Torunia:
– Johann Michael Wachschlager
– Karl Alberti
– Theodor Eduard Radtke
Ich rysunki, akwarele i gwasze znajdowały się przed II wojną światową w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu.
W okresie okupacji Niemcy wykonali kopie fotograficzne tych dzieł, a także kopie malarskie niektórych z nich.
Pod koniec wojny zbiory Muzeum zostały wywiezione z Torunia.
Część z nich odnalazła się w Wyrzysku (powiat pilski), część zaś w Grasleben w Dolnej Saksonii,
Całością wywózki zbiorów toruńskich kierował Adolf Schwammberger – kierownik Urzędu Kultury Torunia i jednocześnie dyrektor Muzeum.
Niestety wiele zbiorów muzealnych wywiezionych do Niemiec nie wróciło już do Torunia.
Zaginęły również oryginały prac Wachschlagera, Albertiego i Radtkego, które znamy dziś tylko z kopii fotograficznych, jakie znajdują się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu.
Katarzyna Kluczwajd zaprezentowała zebranym:
– 5 rysunków Wachschlagera powstałych w latach 70-tych i 80-tych XVIII wieku
– 13 akwarel Albertiego powstałych około 1793 roku
– 9 gwaszy Radtkego stworzonych w latach 1847-1850
Prace tych autorów są przykładem wedut, czyli panoram i widoków miast.
Ten rodzaj malarstwa był bardzo popularny w Europie (zwłaszcza we Włoszech) w latach 1750-1850.
Turyści odwiedzający zabytkowe miasta, chętnie kupowali weduty na pamiątkę.
Współcześnie dzieła te mają również wymiar poznawczy i dokumentalny, abstrahując od ich wartości artystycznej.
Johanowi Michaelowi Wachschlagerowi zawdzięczamy na przykład widok kościoła św. Ducha bez wieży i widok Pałacu Gereta, który znajdował się w miejscu obecnej Poczty Głównej.
Karl Alberti pozostawił wiele wizerunków mostu wiślanego, w tym widok jego zwodzonego przęsła.
On również przedstawił najstarszy pomnik Torunia – czyli figurę Najświętszej Marii Panny, jaka została ustawiona obok katedry św. Janów zaraz po tumulcie toruńskim.
Alberti malował często Podgórz, zamek dybowski i stojący obok kościół św. Mikołaja.
Natomiast Theodor Eduard Radtke pozostawił po sobie gwasz, przedstawiający stojące obok siebie dwie Krzywe Wieże.
Druga krzywa wieża istniała do lat 60-tych XIX wieku.
Radtke namalował również kaplicę św. Katarzyny, która istniała na miejscu dzisiejszego Kościoła Garnizonowego.
To tylko drobne przykłady informacji jakie można odczytać ze starych widoków Torunia.
Katarzyna Kluczwajd szczegółowo omówiła każdy prezentowany widok miasta.
Wszyscy licznie zgromadzeni z ciekawością wysłuchali prelekcji, przynoszącej unikatowe wiadomości, których nie można wyczytać w żadnych książkach.
Spotkanie było bardzo udane.
Wszyscy czekamy na kolejne, które zostanie zorganizowane po wakacjach.
Sławomir Majoch