Janusz Tandecki
Cechy rzemieślnicze w Brodnicy
Zarys dziejów na tle porównawczym
Agencja Wydawnicza „Edytor”
Brodnica – Toruń 1997
Sygnatura SIRr VIII/Br-24
Prof. dr hab. Janusz Tandecki jest uznanym wykładowcą Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, historykiem zajmującym się dziejami państwa krzyżackiego, historią miast, archiwistyką, dyplomatyką i edytorstwem źródeł historycznych.
Dzięki niemu nie tylko wielkie ośrodki miejskie Prus Królewskich, ale również mniejsza Brodnica doczekała się opracowania dziejów własnych cechów rzemieślniczych.
Autor opisał działalność i funkcjonowanie brodnickich korporacji rzemieślniczych od ich narodzin w średniowieczu aż po czasy współczesne.
W Archiwum Państwowym w Toruniu, zachowały się najstarsze dokumenty staropolskie na temat kilku brodnickich cechów:
- cechu bednarzy i wębrowników
- cechu iglarzy, ślusarzy, puszkarzy, ostrożników, nożowników, zegarmistrzów, miedzienników, windmacherów
- cechu kuśnierzy
- cechu piernikarzy
- cechu sukienników
- cechu tokarzy
Autor opisał nie tylko rzemiosło i cechy brodnickie w okresie krzyżackim oraz staropolskim.
Kolejne rozdziały dotyczą rzemiosła brodnickiego w okresie zaboru pruskiego, II Rzeczpospolitej, pod okupacja hitlerowską oraz po 1945 roku.
Z książki dowiemy się o zadaniach zawodowych realizowanych przez korporacje rzemieślnicze i o ich wewnętrznej organizacji.
Znajdziemy też wiele ciekawych informacji na temat pozazawodowych funkcji cechów oraz życia codziennego brodnickich rzemieślników.
Księga pamiątkowa Cechu Rzeźnickiego w Toruniu 1331-1931
Wydawca: Związek Zrzeszeń Gospodarczych
Toruń 1931
Sygnatura SIRr XVI/58
Księga jubileuszowa zawiera opracowanie Tadeusza Pietrykowskiego „Z przeszłości toruńskiego cechu rzeźnickiego” poświęcone jego 600. letnim dziejom.
Foto: Kujawsko-Pomorska Biblioteka-Cyfrowa https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/49434
Zgodnie z tradycją cechową cech rzeźnicki powstał w 1331 roku.
Najstarszy znany statut cechu pochodzi z 1682 roku.
Statut liczy 39 artykułów, w których ustanowiono normy, dotyczące praktyk i zwyczajów cechowych, do których bracia cechowi musieli się ściśle stosować pod groźbą sankcji karnych.
Artykuły 1-5 regulowały przebieg zebrań cechowych, które odbywały się cztery razy w roku.
Artykuły 6-9 regulowały sprawy uboju bydła i sprzedaży mięsa.
Artykuł 10 mówił o warunkach przyjęcia do cechu.
Artykuł 11 dotyczył uczni cechowych.
Artykuły 13-16 poświęcone były sprawom obyczajowym.
Artykuły 19-22 regulowały kwestie czeladników.
Artykuły 25-39 regulowały wzajemne stosunki między braćmi w sprawach zakupu bydła i sprzedaży mięsa.
Wielka rolę w życiu cechowym odgrywały wspólne biesiady i zabawy.
Do 1743 roku istniały osobne cechy rzeźników Starego I Nowego Miasta Torunia.
Życie cechu dokumentowała księga protokolarna, w której zachowały się zapiski od 1733 do 1865 roku.
W 1853 roku został przyjęty nowy statut cechu rzeźnickiego, dostosowany do prawa pruskiego.
Również w czasach zaborów prowadzono księgi protokolarne i odbywano kwartalne zebrania.
Cech posiadał swój własny sad honorowy, który dbał o dobre imię cechu.
Dopiero w 1918 roku starszym cechu został Polak – Ignacy Jasiński.
Foto: Kujawsko-Pomorska Biblioteka-Cyfrowa https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/49434
Maria Magdalena Gessek
Toruńskie cechy rzemieślnicze
Dawny Toruń 1233-1793
Historia i rzemiosło artystyczne
Ekspozycja stała w Muzeum Okręgowym w Toruniu
Przewodnik dla młodzieży
Muzeum Okręgowe w Toruniu
Toruń 2016
Sygnatura SIRr XVI/101
Ratusz Staromiejski w Toruniu jest siedzibą Muzeum Okręgowego.
W sukiennicach na parterze budynku zlokalizowana jest wystawa „Dawny Toruń 1233-1793. Historia i rzemiosło artystyczne”.
Na ekspozycji zaprezentowano różnorodne wyroby wykonane przez toruńskich rzemieślników.
Można obejrzeć dzieła stolarzy, garncarzy, ceglarzy, paśników, zegarmistrzów, kowali, ślusarzy, szewców, złotników, malarzy.
Wyroby te często są wykonane z cennych materiałów, misternie wykończone, posiadają wysokie walory artystyczne.
W sumie na wystawie znalazło się około 650 oryginalnych obiektów.
Zabytkowe przedmioty były na wyposażeniu kamienic toruńskich mieszczan.
Wiele z nich stanowiło również własność organizacji cechowych.
W sumie w Toruniu działały nawet 53 organizacje cechowe, do których należało aż 713 mistrzów.
Opracowanie Marii Magdaleny Gessek w sposób przystępny przybliża rzemieślnicze cechy Torunia.
W książce można przeczytać:
– o mistrzach, czeladnikach i uczniach,
– o zebraniach członków cechu,
– o pracy w warsztacie.
Cechy pełniły również ważne funkcje religijne i wychowawcze, zajmowały się samopomocą, organizowały odpoczynek swoim członkom.
Przewodnik jest niezwykle interesujący i atrakcyjny.
Pełno w nim ciekawostek, anegdot, opowieści, osobliwości.
Książka jest bardzo bogato ilustrowana.
Pełno w niej kolorowych fotografii, starych rycin, zdjęć przedstawiających detale zbiorów muzealnych.
