Next Page
ks. Witold Kujawski
Parafie diecezji włocławskiej
Okres kujawsko-kaliski 1818-1925
Wydawca: Teologiczne Towarzystwo Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku
Włocławek 2018
Sygnatura XXXIV/184
Ks. Witold Konstanty Kujawski ukończył Wyższe Seminarium Duchowne we Włocławku oraz historię na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie.
Pracował w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku.
Otrzymał tytuł doktora nauk teologicznych za pracę „Krzesław z Kurozwęk jako wielki kanclerz koronny i biskup włocławski.”
Otrzymał tytuł doktora habilitowanego nauk humanistycznych za pracę „Kościelne dzieje Sieradza”.
Wykładał historię kościoła w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku, na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Uniwersytecie Mikołaja Kopernika.
Jest autorem monumentalnego dzieła „Parafie diecezji włocławskiej. Okres kujawsko-kaliski 1818-1925”.
W 1818 roku granice diecezji kujawsko-kaliskiej ze stolicą we Włocławku zostały całkowicie zmienione w związku z rozbiorami Polski i ukształtowaniem się nowych granic politycznych.
Od diecezji włocławskiej odłączono parafie, które znalazły się w zaborze pruskim.
Granice diecezji rozszerzono o parafie należące do archidiecezji gnieźnieńskiej, diecezji krakowskiej, diecezji poznańskiej.
Diecezje nazywano urzędowo diecezją włocławską lub kaliską, ale najczęściej kujawsko-kaliską.
Mimo, że stolicą diecezji był Włocławek, władze zaborcze wymusiły aby biskup rezydował w Kaliszu, który był wówczas miastem wojewódzkim.
Diecezja była bardzo rozległa stąd dzieliła się na większe oficjałaty (Włocławek, Kalisz, Piotrków Trybunalski) i mniejsze dekanaty.
W 1925 roku przed zmianą organizacji kościelnej w odrodzonej Rzeczypospolitej w skład diecezji włocławskiej wchodziło aż 390 samodzielnych parafii.
Ks. Witold Kujawski opisał dokładnie dzieje każdej z tych parafii.
Wśród nich znalazło się kilkadziesiąt kujawskich wchodzących w skład:
dekanatu włocławskiego:
- Włocławek
- Białotarsk
- Boniewo
- Brześć Kujawski
- Choceń
- Chodecz
- Dąbie Kujawskie
- Duninów
- Grabkowo
- Kłobia
- Kłobka
- Kłótno
- Kowal
- Kruszyn
- Lubień Kujawski
- Lubomin
- Lubraniec
- Przedecz
- Smiłowice
- Wieniec
- Wistka Szlachecka
- Zgłowiączka
dekanatu nieszawskiego:
- Nieszawa
- Aleksandrów Kujawski
- Bądkowo
- Broniewo
- Bronisław
- Byczyna
- Bytoń
- Ciechocinek
- Koneck
- Kościelna Wieś Kujawska
- Krzywosądz
- Lubanie
- Łowiczek
- Makoszyn
- Orle
- Osięciny
- Ostrowąs
- Piotrków Kujawski
- Połajewo
- Raciążek
- Radziejów
- Sadlno
- Sędzin
- Siniarzewo
- Służewo
- Straszewo
- Świerczyn
- Witowo
- Zakrzewo
- Zbrachlin
dekanatu lipnowskiego:
- Lipno
- Bobrowniki
- Chełmnica Wielka
- Grochowalsk
- Karnkowo
- Kikół
- Ostrowie Lipnowskie
- Sumin
- Szeptal Górny
- Wielgie
- Wola – Trutowo
- Zaduszki
dekanatu mazowieckiego:
- Mazowsze
- Ciechocin
- Czernikowo
- Dobrzejewice
- Działyń
- Łążyn
- Nowogród
- Osiek nad Wisłą
Dekanatu kolskiego
- Izbica Kujawska
Monografia jest nieocenioną skarbnicą wiedzy o dziejach Kościoła polskiego w XIX wieku.
Katarzyna Gołąbek
Działalność publiczna biskupa włocławskiego Andrzeja Zebrzydowskiego w latach 1546-1551 w świetle jego korespondencji
Wydawnictwo DiG
Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego
Warszawa 2012
Sygnatura SIRr IIIB/Zebrzydowski
Rozprawa Katarzyny Gołąbek poświęcona jest postaci biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego (1496-1560).
Autorka odtworzyła przebieg jego działalności publicznej w latach 1546-1551 na podstawie jego listów.
Biskup włocławski wykazywał w tym okresie wysoką aktywność polityczną na szczeblu państwowym i lokalnym.
Kujawski etap kariery, późniejszego biskupa krakowskiego, jest okresem kluczowym dla tego dostojnika kościelnego, ale również dla historii I Rzeczypospolitej.
Śmierć Zygmunta I Starego i objecie tronu przez Zygmunta II Augusta oznaczały gwałtowne zmiany na polskiej scenie politycznej.
Katarzyna Gołąbek prześledziła proces przechodzenia biskupa włocławskiego od fakcji skupionej przy królowej Bonie do stronnictwa Zygmunta Augusta.
Autorka zbadała również działalność biskupa na szczeblu lokalnym i jego udział w życiu politycznym szlachty województw inowrocławskiego i brzesko-kujawskiego.
Lektura książki pozwoli odpowiedzieć na pytanie jakie czynniki sprawiły, ze potomek średnioszlacheckiej rodziny zrobił tak świetną karierę i doszedł do najwyższych godności w państwie.
Jest to przykład kształtowania się elit politycznych w okresie panowania ostatnich Jagiellonów.
W monografii omówiono pochodzenie Andrzeja Zebrzydowskiego, jego studia i początki kariery duchownej.
Prześledzono aktywność biskupa włocławskiego w stronnictwie Królowej Bony i jego rządy biskupie na Pomorzu i Kujawach.
Szczegółowo poznajemy okoliczności i przebieg przejścia biskupa do stronnictwa królewskiego.
Czytamy o jego drodze do biskupstwa krakowskiego.
Osobny rozdział traktuje o Andrzeju Zebrzydowskim jako senatorze, doradcy królewskim i jego relacjach z reprezentacja szlachecką.
Podstawę źródłową pracy stanowi bogata korespondencja Andrzeja Zebrzydowskiego z lat 1546-1553 zebrana w rękopiśmiennym kodeksie pochodzącym z końca XVI wieku.
Kodeks przechowywany jest w Bibliotece Jagiellońskiej.
Kodeks zawiera 815 zapisanych w języku łacińskim listów, których wyłącznym nadawcą jest Zebrzydowski.
Kodeks powstał na podstawie brulionów pism, które redagował sekretarz biskupa Andrzej Patrycy Nidecki.
Andrzej Łozicki
Raciążek wczoraj i dziś
Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników
Raciążek 2013
Sygnatura SIRr VIII/In-117
Książka Andrzeja Łozińskiego „Raciążek wczoraj i dziś” zachwyca szatą edytorską i zdumiewa ogromem zebranych informacji.
Impulsem do jej powstania był jubileusz 400-lecia powstania kościoła parafialnego w Raciążku.
Opracowanie zostało podzielone na cztery części.
Najpierw autor ukazał szersze tło historyczne, przedstawił dzieje Kujaw i diecezji włocławskiej.
Osobny rozdział poświęcono zamkowi w Raciążku, który jest jego najbardziej znanym zabytkiem.
Najobszerniejsza część książki to oczywiście przedstawienie dziejów samego Raciążka.
Dzieje miasta splotły się z dziejami diecezji włocławskiej, gdyż przez 6 stuleci Raciążek był centralnym ośrodkiem klucza dóbr biskupich.
Ostatni rozdział monografii poświęcony jest historii i współczesności parafii w Raciążku.
Książkę uatrakcyjniają liczne archiwalne zdjęcia architektury, dokumentów, postaci.
