Katarzyna Gołąbek
Działalność publiczna biskupa włocławskiego Andrzeja Zebrzydowskiego w latach 1546-1551 w świetle jego korespondencji
Wydawnictwo DiG
Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego
Warszawa 2012
Sygnatura SIRr IIIB/Zebrzydowski
Rozprawa Katarzyny Gołąbek poświęcona jest postaci biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego (1496-1560).
Autorka odtworzyła przebieg jego działalności publicznej w latach 1546-1551 na podstawie jego listów.
Biskup włocławski wykazywał w tym okresie wysoką aktywność polityczną na szczeblu państwowym i lokalnym.
Kujawski etap kariery, późniejszego biskupa krakowskiego, jest okresem kluczowym dla tego dostojnika kościelnego, ale również dla historii I Rzeczypospolitej.
Śmierć Zygmunta I Starego i objecie tronu przez Zygmunta II Augusta oznaczały gwałtowne zmiany na polskiej scenie politycznej.
Katarzyna Gołąbek prześledziła proces przechodzenia biskupa włocławskiego od fakcji skupionej przy królowej Bonie do stronnictwa Zygmunta Augusta.
Autorka zbadała również działalność biskupa na szczeblu lokalnym i jego udział w życiu politycznym szlachty województw inowrocławskiego i brzesko-kujawskiego.
Lektura książki pozwoli odpowiedzieć na pytanie jakie czynniki sprawiły, ze potomek średnioszlacheckiej rodziny zrobił tak świetną karierę i doszedł do najwyższych godności w państwie.
Jest to przykład kształtowania się elit politycznych w okresie panowania ostatnich Jagiellonów.
W monografii omówiono pochodzenie Andrzeja Zebrzydowskiego, jego studia i początki kariery duchownej.
Prześledzono aktywność biskupa włocławskiego w stronnictwie Królowej Bony i jego rządy biskupie na Pomorzu i Kujawach.
Szczegółowo poznajemy okoliczności i przebieg przejścia biskupa do stronnictwa królewskiego.
Czytamy o jego drodze do biskupstwa krakowskiego.
Osobny rozdział traktuje o Andrzeju Zebrzydowskim jako senatorze, doradcy królewskim i jego relacjach z reprezentacja szlachecką.
Podstawę źródłową pracy stanowi bogata korespondencja Andrzeja Zebrzydowskiego z lat 1546-1553 zebrana w rękopiśmiennym kodeksie pochodzącym z końca XVI wieku.
Kodeks przechowywany jest w Bibliotece Jagiellońskiej.
Kodeks zawiera 815 zapisanych w języku łacińskim listów, których wyłącznym nadawcą jest Zebrzydowski.
Kodeks powstał na podstawie brulionów pism, które redagował sekretarz biskupa Andrzej Patrycy Nidecki.
Andrzej Łozicki
Raciążek wczoraj i dziś
Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników
Raciążek 2013
Sygnatura SIRr VIII/In-117
Książka Andrzeja Łozińskiego „Raciążek wczoraj i dziś” zachwyca szatą edytorską i zdumiewa ogromem zebranych informacji.
Impulsem do jej powstania był jubileusz 400-lecia powstania kościoła parafialnego w Raciążku.
Opracowanie zostało podzielone na cztery części.
Najpierw autor ukazał szersze tło historyczne, przedstawił dzieje Kujaw i diecezji włocławskiej.
Osobny rozdział poświęcono zamkowi w Raciążku, który jest jego najbardziej znanym zabytkiem.
Najobszerniejsza część książki to oczywiście przedstawienie dziejów samego Raciążka.
Dzieje miasta splotły się z dziejami diecezji włocławskiej, gdyż przez 6 stuleci Raciążek był centralnym ośrodkiem klucza dóbr biskupich.
Ostatni rozdział monografii poświęcony jest historii i współczesności parafii w Raciążku.
Książkę uatrakcyjniają liczne archiwalne zdjęcia architektury, dokumentów, postaci.
Ks. Józef Dębiński
Duchowieństwo rzymskokatolickie diecezji włocławskiej w latach 1918-1939
Projekt okładki: Krzysztof Skrzypczyk
Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
http://www.wydawnictwoumk.pl/
Toruń 2010
Sygnatura SIRr XXXIV/123
Licząca aż 875 stron publikacja stanowi rozprawę habilitacyjną.
Ks. Józef Dębiński jest autorem kilkudziesięciu artykułów i kilku książek z zakresu historii i teologii, między innymi:
– „Biskup włocławski Karol Mieczysław Radoński (1883-1951) : życie i działalność”
– „Papież Pius XII a Polska w latach 1939-1945”.
Dysertacja składa się z sześciu rozdziałów:
Rozdział I – Terytorium diecezji – obszar i ludność
Rozdział II – Formacja intelektualno-ascetyczna duchowieństwa
Rozdział III – Udział duchowieństwa w zarządzaniu diecezją
Rozdział IV – Duchowieństwo parafialne jako grupa socjalna
Rozdział V – Działalność parafialna duchowieństwa
Rozdział VI – Pozaduszpasterska działalność duchowieństwa
W 1925 roku dokonano reorganizacji terytorialnej Kościoła katolickiego w odrodzonej po latach niewoli Polsce.
Wówczas też dokonano przekształcenia diecezji kujawsko-kaliskiej w diecezję włocławską.
Obejmowała ona powiaty włocławski, kaliski, kolski, koniński, lipnowski, nieszawski, sieradzki, słupecki i turecki.
Analizowana praca szczegółowo omawia zagadnienie kształcenia duchownych.
Obejmowało ono edukację przedseminaryjną i studia seminaryjne.
Czytelnik zapozna się z organizacją Seminarium Duchownego we Włocławku, jego władzami, klerykami i alumnami, programem nauczania, a nawet tematyką prac dyplomowych.
Wyświęceni już księża często kontynuowali kształcenie teologiczne w ramach studiów akademickich w kraju i zagranicą.
Ważną częścią opracowania jest przybliżenie zasad zarządzania diecezją.
Możemy się zapoznać z sylwetkami biskupów diecezjalnych i biskupów pomocniczych:
– biskup ordynariusz Stanisław Kazimierz Zdzitowiecki,
– biskup ordynariusz Władysław Krynicki,
– biskup ordynariusz Karol Mieczysław Radoński,
– biskup sufragan Wojciech Owczarek
– biskup sufragan Michał Kozal
Poznamy tez funkcjonowanie urzędników kurialnych, komisji i rad diecezjalnych, kapituły katedralnej oraz dziekanów.
Oczywiście dzięki lekturze książki zapoznamy się bliżej z duchowieństwem parafialnym, jego pochodzeniem społecznym i terytorialnym, strukturą wieku, liczebnością.
Omówione zostały grupy funkcyjne:
– proboszczowie,
– wikariusze,
– kapelani.
Autor porusza również tematykę dyscypliny kleru, organizacji kapłańskich oraz kwestię uposażenia kapłaństwa.
Osobny rozdział poświęcony jest działalności parafialnej duchowieństwa, która obejmowała sprawowanie kultu, nauczanie wiary i moralności, bractwa i stowarzyszenia katolickie,
a także inwestycje budowlane i remontowe.
Opracowanie zamyka omówienie pozaduszpasterskiej działalności duchowieństwa, na którą składały się udział w życiu politycznym i społecznym, aktywność naukowa, literacka, wydawnicza, w końcu zainteresowania osobiste.
