Next Page
Reformacja w Toruniu
Wpływ kultury ewangelickiej na rozwój miasta
Redakcja katalogu: Joanna Arszyńska, Liliana Lewandowska, Aleksandra Mierzejewska
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Toruń 2017
Sygnatura SIRr XXXIV/165
Polecamy katalog wystawy „Reformacja w Toruniu – wpływ kultury ewangelickiej na rozwój miasta”, jaka została zorganizowana w Muzeum Okręgowym w Toruniu w dniach 9 czerwca – 15 października 2017 roku.
Wystawa upamiętniła jubileusz 500-lecia wystąpienia Marcina Lutra.
Począwszy od początku XVI wieku do początku wieku XX protestantyzm odgrywał dominującą rolę w Toruniu.
Ewangelickie były mieszczańskie elity Torunia.
Luteranie zdominowali życie polityczne, gospodarcze i kulturalne miasta.
Zgromadzone na wystawie w Muzeum Okręgowym eksponaty ilustrują dzieje toruńskiej reformacji.
Obejmują narodziny protestantyzmu, działalność Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego, obrady Colloquium Charitativum, tumult toruński, rozwój luteranizmu w XIX stuleciu i współczesną gminę ewangelicką.
Na wystawie zaprezentowano dzieła potwierdzające wpływ reformacji na tożsamość miasta Torunia.
Wśród eksponatów znalazły się zabytki piśmiennictwa, rękopisy, starodruki, drzeworyty, miedzioryty, mapy, archiwalia, wyroby rzemiosła artystycznego, przedmioty użytkowe i sakralne.
Katalog poprzedzony jest kilkoma przyczynkami naukowymi, stanowiącymi wprowadzenie do tematyki wystawy:
Janusz Małek – Reformacja i protestantyzm w Toruniu w latach 1521-1817
Piotr Birecki – Na drodze do zbawienia. Życie toruńskiego luteranina między chrztem a pogrzebem
Piotr Birecki – Sztuka w służbie toruńskiego protestantyzmu
Jarosław Kłaczkow – Kościoły ewangelickie w Toruniu w XIX i XX wieku
Sam katalog jest bogato ilustrowany.
Katalog nie tylko wymienia, ale i opisuje wszystkie eksponowane na wystawie obiekty.
Stąd jest skarbnicą wiedzy o ewangelickiej przeszłości Torunia.
Toruń miastem wielu wyznań
Sesja naukowa z okazji 500-lecia reformacji
14 października 2017
Ratusz Staromiejski w Toruniu
Dnia 14 października 2017 r. w Toruniu odbyła się II Sesja VI Synodu Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej.
W samo południe, po nabożeństwie spowiednio-komunijnym w kościele św. Szczepana w Toruniu, rozpoczęła się konferencja Toruń miastem wielu wyznań.
Jej tematyka nawiązywała do obchodów 500. Reformacji w Polsce.
Wydarzenie cieszyło się dużym zainteresowaniem publiczności, która szybko wypełniła całą Salę Mieszczańską Ratusza Staromiejskiego w Toruniu.
Konferencja była zorganizowana przez:
– Towarzystwo Miłośników Torunia,
– Instytut Historii i Archiwistyki UMK,
– Diecezję Pomorsko-Wielkopolską Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz
– Parafię Ewangelicko-Augsburską w Toruniu.
Wśród licznie przybyłych gości znaleźli się:
– prezydent Torunia Michał Zaleski,
– przewodniczący Rady Miasta Marcin Czyżniewski;
– zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (Luterańskiego) w Polsce bp Jerzy Samiec,
– toruński historyk, prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz Towarzystwa Miłośników Torunia prof. dr hab. Krzysztof Mikulski;
– dyrektor IHiA UMK w Toruniu i diakon rzymskokatolicki Waldemar Rozynkowski,
– proboszcz toruńskiej Parafii Ewangelicko-Augsburskiej ks. Michał Walukiewicz
– ks. Jerzy Molin poprzedni proboszcz parafii,
– dr Cecylia Iwaniszewska reprezentująca Klub Inteligencji Katolickiej w Toruniu,
oraz liczne grono obecnych i emerytowanych profesorów UMK m.in. prof. Zofia Waszkiewicz.
Konferencję prowadził znany toruński historyk z IHiA UMK, a jednocześnie członek: Zarządu ToMiTo i władz diecezji pomorsko-wielkopolskiej oraz Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP – prof. dr hab. Jarosław Kłaczkow.
W programie konferencji znalazły się cztery referaty.
Swe wystąpienia zaprezentowali kolejno:
– bp dr hab. Marcin Hintz, prof. ChAT (Duchowość i teologia ewangelicka XVII wieku ze szczególnym uwzględnieniem Prus),
– prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski, (Rozwój sieci parafialnej w Toruniu od średniowiecza do czasów współczesnych), oraz
– dr hab. Piotr Oliński, prof. UMK (Początki reformacji w Toruniu) i
– historyk sztuki dr hab. Piotr Birecki (Architektura i sztuka ewangelicka w Toruniu).
Po wystąpieniach odbyła się promocja kiążek: pokonferencyjnego wydawnictwa Toruń – miasto wielu wyznań oraz dwutomowego dzieła W 500-lecie Reformacji. Z dziejów Kościołów Ewangelickich w dawnych Prusach Królewskich i Książęcych.
Wydawnictwa scharakteryzowali profesorowie: Jarosław Kłaczkow i Grzegorz Jasiński.
Toruńskie uroczystości reformacyjne zakończył koncert zespołu Śląsk Solus Chrystus – w sali na Jordankach.
Reformacja w Toruniu
Wpływ kultury ewangelickiej
na rozwój miasta
Wystawa
10 czerwca – 16 października 2017
Muzeum Okręgowe w Toruniu
Tam nie mogło nas zabraknąć….
Bowiem specjalnie dla nas, pracowników Książnicy, 11 lipca br. bibliotekarze Działu Zbiorów Specjalnych zorganizowali zwiedzanie, w Ratuszu Staromiejskim, niezwykle ciekawej, okolicznościowej wystawy: Reformacja w Toruniu. Wpływ kultury ewangelickiej na rozwój miasta. Dodatkową atrakcją było oprowadzenie po niej przez jej kuratora – Aleksandrę Mierzejewską. Społeczność ewangelików w naszym mieście miała ogromny wpływ na jego rozwój. 25 marca 1557 r. w kościele Najświętszej Marii Panny w naszym mieście odprawione zostało pierwsze nabożeństwo zgodne z nauką luterańską, a przez wiele lat ten dzień świętowany był jako symboliczny początek trwałego wprowadzenia nauki reformacyjnej do Torunia. Ekspozycja stanowi kolejną odsłonę, zapoczątkowanych – 26 marca br. obchodów 500. lecia reformacji, a ma na celu ukazanie luterańskiego dziedzictwa kultury i sztuki Torunia.
Ewangelicy stanowili niegdyś silny potencjał intelektualny miasta, to pośród nich znajdziemy postaci zasłużonych burmistrzów i rajców naszego grodu, ale i naukowców czy nauczycieli i absolwentów, słynnego niegdyś w Europie, naszego Gimnazjum Akademickiego, że wymienię tylko Samuela Bogumiła Lindego, którego pomnik do dziś znajduje się przed nasza Książnicą. Czy zawsze o tym pamiętamy?
W Toruniu i regionie, zabytki sztuki (można zobaczyć m.in. obraz przypisywany malarzowi gdańskiemu Antonowi Möllerowi – temu od „Sądu Ostatecznego”), zachowane starodruki z naszych bibliotek („pieszczą oko” m.in. najpiękniejsze woluminy Biblii z lat 20. i 30. XVI w. oraz egzemplarz „Postylli” Samuela Dambrowskiego, wydanej w Toruniu w l. 1620–1621), to świadectwo tych wpływów i czasów świetności Jej wyznawców. Warto podkreślić, że ewangelicy, chcieli reformy ówczesnego Kościoła, a jednym z ich nowatorskich pomysłów, była komunikacje w językach narodowych, pragnęli, by słowo Boże było zrozumiałe dla wiernych, doceniali także rolę śpiewu wszystkich wiernych w trakcie nabożeństw.
Tymi zagadnieniami od lat zajmowali się także toruńscy historycy, wśród nich warto wymienić profesorów: Janusza Małłka, Jarosława Kłaczkowa i historyka sztuki Piotra Bireckiego. Wśród wymienionych znaleźli się także eksperci, który przyczynili się do tak atrakcyjnego kształtu wystawy, i byli pomocą dla jej kuratorki. Ekspozycja z powodzeniem przybliża oglądającym – losy ważnego ruchu religijnego, ale i społecznego nowożytnej Europy. Chronologicznie obejmuje ona okres od lat 20. XVI w. aż po czasy współczesne.
Wśród ważnych wydarzeń jakie można prześledzić dzięki wystawie znalazły się i chlubne momenty w dziejach miasta – jak Colloquium Charitativum (1645), którego idea jest do dziś pielęgnowana w Toruniu. Ale i te mniej „zacne” poczynania, czyli zatargi protestantów i katolików, m.in. ścięcie burmistrza Jana Gotfryda Roesnera (1658-1724), które było następstwem tzw. Tumultu toruńskiego (1724).
Dla bibliotekarzy szczególnie ciekawa okazała się ta część wystawy, w której odtworzono wnętrze biblioteki ewangelickiego Gimnazjum Akademickiego. Część wyposażenia biblioteki zachowało się w zbiorach różnych instytucji toruńskich, jak np. pochodzący z 1. ćw. XVII w. globus Ziemi Willema Blaeu, mapa Prus Caspara Hennebergera (1576) czy złocona skarbonka w kształcie księgi – można je oglądać „wprost na wyciągniecie ręki” – i warto to uczynić.
Obchody tego zacnego jubileuszu w Toruniu moderuje Parafia Ewangelicko-Augsburska w Toruniu, a wyeksponowano zbiory z samego Muzeum Okręgowego w mieście, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, w tym i z jego Biblioteki Uniwersyteckiej, Archiwum Państwowe w Toruniu oraz oczywiście naszej Książnicy Kopernikańskiej.
