Next Page
Piotr Birecki
Jarosław Kłaczkow
Kujawsko-pomorskie kościoły ewangelickie dawniej i dziś
Wydawcy:
Machina Druku
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Toruniu
Toruń 2018
Sygnatura SIRr XXXIV/185
Książka jest albumem zawierającym kilkaset fotografii, dokumentujących ewangelickie sakralne pomniki architektury.
Stanowi ona świadectwo materialnej spuścizny ewangelickich mieszkańców Kujaw i Pomorza.
Historia reformacji rozpoczyna się 500 lat temu w 1517 roku.
Największe miasta Pomorza wprowadziły u siebie zasady protestantyzmu, które zdominowały ich stosunki wewnętrzne.
Na obszarze Pomorza i Kujaw wyznania katolickie i ewangelickie funkcjonowały obok siebie aż do 1945 roku.
XVI wiek – czas reformacji i wiek XIX – okres zaborów – przyniosły wzrost liczby ludności protestanckiej i poprawę jej pozycji prawnej.
Po protestantach pozostały liczne budynki kościelne, a w nich ołtarze, ambony, chrzcielnice, organy, dekoracje malarskie, epitafia, płyty nagrobne, witraże, biblie, śpiewniki, naczynia liturgiczne.
Kościoły ewangelickie funkcjonowały w wielkich miastach i na małych wsiach.
Cześć świątyń ewangelickich była najpierw kościołami katolickimi, inne z ewangelickich przekształcono później na katolickie.
Prawdziwy boom budowlany nastąpił w 2. połowie XIX wieku, kiedy to na naszym obszarze powstało ponad sto nowych świątyń ewangelickich.
Po 1945 roku tylko kilka kościołów pozostało w rękach protestantów.
W albumie zaprezentowano fotografie kościołów z następujących miejscowości:
- Bagienica
- Brodnica
- Bryńsk
- Bukowiec
- Brzoza
- Bydgoszcz
- Chełmno
- Chełmża
- Chodecz
- Ciele
- Ciężkowo
- Dabrowa
- Dąbrowa Biskupia
- Dąbrowa Chełmińska
- Dabrowa Wielka
- Dębowa Łąka
- Gąski
- Gębice
- Gniewkowo
- Golub-Dobrzyń
- Gostkowo
- Górna Grupa
- Górsk
- Górzno
- Grabowiec
- Grębocin
- Gruczno
- Grudziądz
- Gryźliny
- Grzybno
- Iłowo
- Inowrocław
- Iwiec
- Izbica Kujawska
- Jabłonowo Pomorskie
- Janikowo
- Janowiec Wielkopolski
- Jarantowice
- Jeżewo
- Kamień Krajeński
- Kawki
- Kcynia
- Kęsowo
- Kokocko
- Kołodziejewo
- Konojady
- Koronowo
- Kowalewo Pomorskie
- Kruszyn
- Książki
- Kuligi
- Kwieciszewo
- Laskowo
- Lidzbark Welski
- Lipno
- Lisewo
- Lisnowo
- Lubawa
- Lubicz
- Łabiszyn
- Łasin
- Łąkorz
- Łochowo
- Makowiska
- Mąkowarsko
- Michałki
- Mogilno
- Mokre koło Grudziądza
- Mrocza
- Murzynko
- Nakło nad Notecią
- Nicwałd
- Nieszawa
- Nowa Wieś Wielka
- Nowe Miasto Lubawskie
- Osie
- Osiek nad Notecią
- Osielsko
- Ostromecko
- Ostrowite koło Golubia
- Otłoczyn
- Pędzewo
- Pęperzyn
- Piaski koło Grudziądza
- Płutowo
- Przedecz
- Przyłęki
- Radzyń Chełmiński
- Rojewice
- Rojewo
- Rynarzewo
- Ryńsk
- Rypin
- Rywałd Królewski
- Rzęczkowo
- Serock
- Sępólno Krajeńskie
- Sicienko
- Sitno
- Solec Kujawski
- Sośno
- Strzelno
- Sumowo
- Szafarnia
- Szubin
- Śliwice
- Świecie nad Wisłą
- Toruń
- Trzebczyk
- Tuchola
- Wałdowo Szlacheckie
- Warlubie
- Wąbrzeźno
- Wielkie Łunawy
- Wieldządz
- Więcbork
- Włocławek
- Włościbórz
- Wszedzień
- Wtelno
- Zelgno
- Zławieś Wielka
- Zrazim
- Żnin
Publikację dofinansowano z budżetu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Reformacja w Toruniu
Wpływ kultury ewangelickiej na rozwój miasta
Redakcja katalogu: Joanna Arszyńska, Liliana Lewandowska, Aleksandra Mierzejewska
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Toruń 2017
Sygnatura SIRr XXXIV/165
Polecamy katalog wystawy „Reformacja w Toruniu – wpływ kultury ewangelickiej na rozwój miasta”, jaka została zorganizowana w Muzeum Okręgowym w Toruniu w dniach 9 czerwca – 15 października 2017 roku.
Wystawa upamiętniła jubileusz 500-lecia wystąpienia Marcina Lutra.
Począwszy od początku XVI wieku do początku wieku XX protestantyzm odgrywał dominującą rolę w Toruniu.
Ewangelickie były mieszczańskie elity Torunia.
Luteranie zdominowali życie polityczne, gospodarcze i kulturalne miasta.
Zgromadzone na wystawie w Muzeum Okręgowym eksponaty ilustrują dzieje toruńskiej reformacji.
Obejmują narodziny protestantyzmu, działalność Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego, obrady Colloquium Charitativum, tumult toruński, rozwój luteranizmu w XIX stuleciu i współczesną gminę ewangelicką.
Na wystawie zaprezentowano dzieła potwierdzające wpływ reformacji na tożsamość miasta Torunia.
Wśród eksponatów znalazły się zabytki piśmiennictwa, rękopisy, starodruki, drzeworyty, miedzioryty, mapy, archiwalia, wyroby rzemiosła artystycznego, przedmioty użytkowe i sakralne.
Katalog poprzedzony jest kilkoma przyczynkami naukowymi, stanowiącymi wprowadzenie do tematyki wystawy:
Janusz Małek – Reformacja i protestantyzm w Toruniu w latach 1521-1817
Piotr Birecki – Na drodze do zbawienia. Życie toruńskiego luteranina między chrztem a pogrzebem
Piotr Birecki – Sztuka w służbie toruńskiego protestantyzmu
Jarosław Kłaczkow – Kościoły ewangelickie w Toruniu w XIX i XX wieku
Sam katalog jest bogato ilustrowany.
Katalog nie tylko wymienia, ale i opisuje wszystkie eksponowane na wystawie obiekty.
Stąd jest skarbnicą wiedzy o ewangelickiej przeszłości Torunia.
Toruń miastem wielu wyznań
Sesja naukowa z okazji 500-lecia reformacji
14 października 2017
Ratusz Staromiejski w Toruniu
Dnia 14 października 2017 r. w Toruniu odbyła się II Sesja VI Synodu Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej.
W samo południe, po nabożeństwie spowiednio-komunijnym w kościele św. Szczepana w Toruniu, rozpoczęła się konferencja Toruń miastem wielu wyznań.
Jej tematyka nawiązywała do obchodów 500. Reformacji w Polsce.
Wydarzenie cieszyło się dużym zainteresowaniem publiczności, która szybko wypełniła całą Salę Mieszczańską Ratusza Staromiejskiego w Toruniu.
Konferencja była zorganizowana przez:
– Towarzystwo Miłośników Torunia,
– Instytut Historii i Archiwistyki UMK,
– Diecezję Pomorsko-Wielkopolską Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz
– Parafię Ewangelicko-Augsburską w Toruniu.
Wśród licznie przybyłych gości znaleźli się:
– prezydent Torunia Michał Zaleski,
– przewodniczący Rady Miasta Marcin Czyżniewski;
– zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (Luterańskiego) w Polsce bp Jerzy Samiec,
– toruński historyk, prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz Towarzystwa Miłośników Torunia prof. dr hab. Krzysztof Mikulski;
– dyrektor IHiA UMK w Toruniu i diakon rzymskokatolicki Waldemar Rozynkowski,
– proboszcz toruńskiej Parafii Ewangelicko-Augsburskiej ks. Michał Walukiewicz
– ks. Jerzy Molin poprzedni proboszcz parafii,
– dr Cecylia Iwaniszewska reprezentująca Klub Inteligencji Katolickiej w Toruniu,
oraz liczne grono obecnych i emerytowanych profesorów UMK m.in. prof. Zofia Waszkiewicz.
Konferencję prowadził znany toruński historyk z IHiA UMK, a jednocześnie członek: Zarządu ToMiTo i władz diecezji pomorsko-wielkopolskiej oraz Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP – prof. dr hab. Jarosław Kłaczkow.
W programie konferencji znalazły się cztery referaty.
Swe wystąpienia zaprezentowali kolejno:
– bp dr hab. Marcin Hintz, prof. ChAT (Duchowość i teologia ewangelicka XVII wieku ze szczególnym uwzględnieniem Prus),
– prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski, (Rozwój sieci parafialnej w Toruniu od średniowiecza do czasów współczesnych), oraz
– dr hab. Piotr Oliński, prof. UMK (Początki reformacji w Toruniu) i
– historyk sztuki dr hab. Piotr Birecki (Architektura i sztuka ewangelicka w Toruniu).
Po wystąpieniach odbyła się promocja kiążek: pokonferencyjnego wydawnictwa Toruń – miasto wielu wyznań oraz dwutomowego dzieła W 500-lecie Reformacji. Z dziejów Kościołów Ewangelickich w dawnych Prusach Królewskich i Książęcych.
Wydawnictwa scharakteryzowali profesorowie: Jarosław Kłaczkow i Grzegorz Jasiński.
Toruńskie uroczystości reformacyjne zakończył koncert zespołu Śląsk Solus Chrystus – w sali na Jordankach.
