Next Page
Marek G. Zieliński
Szpital Powiatowy w Chełmnie
1914-2014
Wydawca:
Szpital Powiatowy w Chełmnie
Wydawnictwo ZET Wrocław
Chełmno 2014
Sygnatura SIRr XXVI/21
Zespół Opieki Zdrowotnej w Chełmnie uczcił jubileusz 100-lecia Szpitala Powiatowego okolicznościowym pamiątkowym wydawnictwem.
Szpital wybudowano według projektu Wilhelma Winklera.
Pierwszym dyrektorem szpitala został dr Georg Meillefert.
W książce „Szpital Powiatowy w Chełmnie” omówiono sylwetki kolejnych dyrektorów szpitala.
Dowiemy się z niej, jakie zabiegi wykonywano w szpitalu, jak zwiększała się liczba pacjentów i lekarzy, jak rozbudowywano budynki szpitalne.
Szpital przeżył dramatyczne chwile w czasie II wojny światowej, kiedy to został spalony i znacznie zniszczony.
Katastrofalną sytuację pogłębiła epidemia duru brzusznego i plamistego, jaka wybuchła latem 1945 roku.
W szpitalu pracował wówczas tylko jeden lekarz – jego dyrektor dr Bronisław Osiecki.
Wielką rolę w funkcjonowaniu szpitala odgrywały siostry miłosierdzia, które jednak z przyczyn politycznych usunięto ze szpitala w 1965 roku.
W książce opisano również organizacje, personel i dzieje poszczególnych oddziałów szpitala, aż do dnia obecnego.
Publikacja zawiera bardzo dużo cennych i unikalnych informacji.
Są to wiadomości bardzo dobrze udokumentowane w zasobach archiwum szpitala, Archiwum Państwowego w Bydgoszczy i w Toruniu, w zbiorach Muzeum Ziemi Chełmińskiej, w publikacjach prasowych z początków XX wieku.
Księga jubileuszowa bogata jest też w fotografie, ilustrujące przeszłość i teraźniejszość Szpitala Powiatowego w Chełmnie.
Zasłużony torunianin – chirurg i poeta – Leon Stanisław Szuman urodził się w wielkopolskich Kujawkach w powiecie wągrowieckim 13 listopada 1852 roku.
Zmarł 11 listopada 1920 roku w Grzymisławiu pod Śremem.
W latach 1871-1876 odbywał we Wrocławiu studia medyczne, uwieńczone doktoratem.
W 1879 roku osiedlił się w Toruniu.
Pracę zawodowa rozpoczął w szpitalu sióstr diakonisek, a po 5 latach przejmuje prywatną lecznicę, funkcjonującą na Starym Mieście.
Umiejętności Leona Szumana sprawiły, że szybko zdobył rozgłos nie tylko na Pomorzu.
Była to pionierska epoka w dziejach chirurgii, a Leon Szuman był tym, który jako pierwszy przeprowadzał w Toruniu nowatorskie jak na ówczesne czasy operacje wyrostka robaczkowego, pęcherzyka żółciowego, przepuklin, żołądka i jelit.
Spod jego pióra wyszło również ponad 50 publikacji naukowych.
Jego wielkim zawodowym osiągnięciem było wybudowanie własnej kliniki chirurgicznej.
W klinice tej zarezerwował 12 łózek dla ubogich pacjentów.
W ciągu pierwszych trzech lat jej funkcjonowania przeprowadził aż 434 większe operacje.
Budynek kliniki Szumana zachował się do dziś i znajduję się na rogu obecnej ul. Szumana i pl. św. Katarzyny.
Toruń. Klinika Dr. Szumana
Thorn. Klinik von Dr. Szuman
Wydawca:
K. Zabłocki w Toruniu
ok. 1900 r.
(Źródło: Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa, identyfikator zasobu oai:kpbc.umk.pl:37886, oryginał ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, pocztówka, identyfikator oryginału 351)
„Gazeta Toruńska”nr 5 z 8 czerwca 1893 roku na stronie 3 donosiła o otwarciu „Kliniki Szumana”:
„Klinika dr Szumana
W Toruniu w nowym domu na nowem mieście, tuż przy wylocie ulicy św. Katarzyny, ukończona w budowie i urządzeniu swojem, wczoraj wraz z mieszkaniami prywatnemi przez ks. Ziętarskiego, wikaryusza parafialnego (od św. Jakóba), poświęcona została.
Zakład ten obmyślany starannie i fachowo we wszystkich szczegółach, pobudowany dobrze, urządzony według wszelkich wymogów zdrowotnych i lekarskich, stanie się dobrodziejstwem dla cierpiącej ludzkości pod kierownictwem tak zdolnego lekarza chirurga i operatora, jakim jest właściciel jego dr. Szuman.
Oby tylko korzystać z niego umieli i chcieli ci, którzy potrzebując dla siebie lub swoich chirurgicznej pomocy, pędzą do stolic, często z wysiłkiem chudych kieszeni, a zawsze drogo a niepotrzebnie tak drogo a niepotrzebnie tak drogo, popychani najczęściej próżnością, że ich stać na najrozgłośniejszych operatorów stolicy, albo też tem płytkiem z nasłuchania powziętem uprzedzeniem, że co dalekie, stoliczne a drogie, musi też być i najlepsze.
Tymczasem p. dr. Szuman mógłby się popisać z sukcesami z bardzo trudnych operacyj, którychby mu przesławne kliniki stolic pozazdrościć mogły.”
Leon Szuman był nie tylko świetnym chirurgiem, ale również parał się poezją.
W zbiorach Książnicy Kopernikańskiej zachowały się cztery tomiki jego wierszy.
Szuman, Leon Stanisław
Wspomnienia i pieśni z lat 1915 – 1919
Z czasów rozlewu krwi i pożogi na kuli ziemskiej
Toruń : S. Buszczyński, 1919.
Sygnatura MAG TN 9514, MAG TN 9521
Szuman, Leon Stanisław
Ballada zajęcza
Toruń : J. Buszczyński, 1886.
Sygnatura MAG 41537
Szuman, Leon Stanisław
Z łowów i z podróży
Toruń : [b.w.], 1894.
Sygnatura MAG 29528
Szuman, Leon Stanisław
Wspomnienia myśliwskie
Toruń : J. Buszczyński, 1890.
Sygnatura: MAG WF 3580, MAG 29524
Leon Szuman był zapalonym myśliwym, stąd wiele jego wierszy jest bliskich tej tematyce.
Oto fragment rozpoczynający wyśmienitą „Balladę zajęczą”:
„Pierwsza młodość, pierwsza miłość
Zajączek mały z wiosny się urodził
Z mamą i z tatą po oźminie chodził,
Swobodnie biegał, hasał i figlował,
Aż się na kota tęgiego wychował.
Wiele kochało się w nim zajęczanek,
On się umizgał do wszystkich kochanek;
Bo też to szarak był sobie nie lada;
O nim opowie dziś moja balada.
Dzielnie po żytnich łanach się uwijał
Na łączce sobie hołubce wybijał,
Jad koniczynkę i pił krople rosy,
Nie marząc, – jakie nań czyhają losy.
I żył swobodnie i z mamą i z tatą.
Tak przeszła wiosna i nadeszło lato.
Aż kiedyś rankiem pod laskiem na łączce
Spojrzał w oczęta młodziutkiej zajączce,
A te oczęta tak patrzały miło,
Że mu się tęskno na duszy zrobiło
I szczera miłość zatliła mu w sercu.
Lecz – pierwsza miłość na ślubnym kobiercu
Zwykle kochanków stęsknionych nie łączy.
Jednych los srogi – drugich świat rozłączy.”
Osobom zainteresowanym postacią Leona Szumana polecamy dostępne w księgozbiorze regionalnym Informatorium publikacje:
Eugeniusz Sieńkowski
Dr med. Leon Stanisław Szuman (1852-1920),
chirurg, społecznik, poeta
Archiwum Historii Medycyny
1984, 47, 1
s. 133-141
Sygnatura SIRr IIIB/ Szuman Leon
Sprawozdanie z kliniki prywatnej
chirurgiczno – ginekologicznej
Dr. Leona Szumana w Toruniu
za ubiegłe trzechlecie
(r. 1893-1895)
Sygnatura SIRr XXVI/12
Marian Łysiak
Kazimierz Przybyszewski
Sylwetki lekarzy toruńskich XIX i XX wieku
Biogramy i szkice biograficzne
Toruń 2009
s. 458-461
Sygnatura SIRr IIIA/85
Tadeusz Zakrzewski
hasło: Szuman Leon Stanisław
[w:] Toruński Słownik Biograficzny
Toruń 2000
Tom 2
s. 234-236
Sygnatura SIRr IIIA/12t.2
Kazimierz Przybyszewski
hasło: Szuman Leon Stanisław
[w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego
Gdańsk 1997
Tom 4
s. 325-327
Sygnatura SIRr IIIA/2t.4
Szczepan Wierzchosławski
hasło: Leon Szuman (1852-1920)
[w:] Wybitni Ludzie Dawnego Torunia
Warszawa-Poznań-Toruń 1982
s. 245-249
Sygnatura SIRr IIIA/3a
Dr Otton Steinborn
(Fotografia: Toruń w żałobie, Światowid, nr 33,
15 sierpnia 1936, s. 13, sygnatura KM 01125)
Otton Andrzej Steinborn, choć urodził się w rodzinie niemieckiej, został jednak Polakiem z wyboru, wielkim polskim patriotą i społecznikiem.
Z wykształcenia lekarz, brał czynny udział w polskim życiu kulturalnym i naukowym.
Co więcej aktywnie działał na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości.
Już jako 14-latek został członkiem tajnego polskiego stowarzyszenia uczniowskiego – Filomatów.
Steinborn przybył do Torunia w 1899 roku po ukończeniu studiów medycznych.
Jego żoną została Helena Kawczyńska, równie zasłużona działaczka społeczna.
Równolegle z praktyką lekarską, ofiarnie pracował w Towarzystwie Naukowym w Toruniu, pełniąc w okresie międzywojennym nawet funkcję wiceprezesa TNT.
Szczególną troską jako bibliotekarz i kustosz TNT otaczał on księgozbiór
i zbiory muzealne towarzystwa.
To dzięki jego inicjatywie doszło do utworzenia w 1923 roku Książnicy Miejskiej
im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Zgodnie z jego pomysłem Książnica Miejska, jako biblioteka naukowa. połączyła w całość księgozbiory Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Coppernicus-Verein für Wissenschaft und Kunst , Gimnazjum Akademickiego oraz Rady Miejskiej Torunia.
Gdy w listopadzie 1918 roku, po przegranej przez Niemcy wojnie, powstała w Toruniu Polska Rada Ludowa, od początku członkiem jej zarządu został Otton Steinborn.
Pod koniec 1919 roku został on prezesem Polskiej rady Ludowej w Toruniu, której biuro przeniesiono nawet do jego mieszkania.
To właśnie Otton Steinborn wygłosił 18 stycznia 1920 przemówienie powitalne do wkraczających do Torunia oddziałów Wojska Polskiego pod dowództwem płk Stanisława Skrzyńskiego.
Tego samego dnia Steinborn został pierwszym polskim komisarycznym burmistrzem Torunia.
Funkcję tę pełnił do 9 lutego 1920 r.
W latach 1922-1930 Steinborn piastował mandat senatora.
W grudniu 1920 roku w kawiarni „Pod Ratuszem” Otton Steinborn wziął ponadto udział w powstaniu Konfraterni Artystów, jako jeden z jej 12 współzałożycieli.
Przysługiwał mu tytuł Podmajstra – Pierwszym Majstrem został Julian Fałat.
Przedstawione tu informacje to zaledwie ułamek niezwykle bogatej, barwnej i nietuzinkowej biografii.
Zainteresowanym postacią Ottona Steinborna polecamy zwłaszcza publikacje Mieczysława Wojciechowskiego i Heleny Piskorskiej.
Mieczysław Wojciechowski
Otton Steinborn 1868-1936
s. 181-216
[w:] Działacze Towarzystwa Naukowego w Toruniu 1875-1975
Warszawa-Poznań-Toruń 1975
Sygnatura SIRr XXXb/3t.1
Helena Piskorska
Otton Steinborn Dr Med.
Toruń 1947
Sygnatura SIRr IIIB/Steinborn
Janina Steinbornowa
Działalność społeczna Ottona i Heleny Steinbornów w Toruniu
s. 87-104
Rocznik Toruński
T.2 : 1967
Sygnatura SIRr II/18t.2
Jan Bełkot
Wśród fratrów i konfratrów toruńskich
Z dziejów życia kulturalnego Torunia w latach 1920-1939
Seria: Biblioteczka Toruńska nr 6
Toruń 1982
Sygnatura SIRr XXIX a / 20a
Wycinki z gazet po zgonie dr Ottona Steinborna
Sierpień 1936 r.
Sygnatura MAG TN 9792
Otton Steinborn zmarł 4 sierpnia 1936 roku.
Jego pogrzeb stał się wielką patriotyczną manifestacją torunian.
Szczegółową relację zamieszczono w Słowie Pomorskim
( nr 184 ; 9 sierpnia 1936 roku ; str. 15)
„Jak Toruń uczcił pamięć wielkiego patrjoty
Pogrzeb ś. p. dr. Ottona Steinborna
Toruń okrył się żałobą.
Oto odszedł w zaświaty po żmudnym i ofiarnym żywocie prawy obywatel, świetlany charakter, prawdziwy z ducha na wzór rzymski senator Rzeczypospolitej, syn ziemicy pomorskiej śp. dr. Otton Steinborn. Pożegnał się z nami na zawsze jeden z tych nielicznych, dla których „Salus Rei Publicae” (dobro Rzeczypospolitej) było „suprema lex” (najwyższym prawem). Odszedł ciesząc się zasłużoną i rzadko spotykaną sympatją powszechną, w pełni zasług.
Jego pamięci cześć!
Pogrzeb śp. dr. Steinborna zamienił się wczoraj w publiczny hołd, który tysięczne tłumy w bazylice św. Jana, na ulicach miasta zebrane i na cmentarzu św. Jerzego oddały nietylko z obowiązku, ale przede wszystkim z głębi serca Temu, który od kilku dziesiątków lat był niejako duchowym przywódcą społeczeństwa miejscowego po narodowemu i katolicku myślącego.
Z domu żałoby poprowadził kondukt do bazyli św. Jana ks. kanonik Kozłowski. Tu ustawiono trumnę ze szczątkami Zmarłego na katafalku, poczem odbyło się nabożeństwo żałobne za duszę śp. Zmarłego. Bezpośrednio po nabożeństwie wśród bicia dzwonów, otoczony tysiącznemi tłumami, ruszył kondukt żałobny z bazyliki św. Jana w kierunku ratusza. Olbrzymi kondukt poprzedzały liczne delegacje stowarzyszeń ze wspaniałymi wieńcami oraz sztandarami. Tow. „Sokół” wystąpiło w swoich mundurach. Chór „Lutnia” w czasie pochodu i na cmentarzu wykonał pienia żałobne.
Wśród szeregu dostojników zauważyliśmy pp. wojewodę Raczkiewicza, wicewojewodę Szczepańskiego, gen. Thomee, starostę krajowego Łęckiego, prezydenta Bolta, ks. sen. Bolta, sen. Marjana Seydę z Poznania, red. nacz. Słowa Pomorskiego” p. Cieślaka, władze miejskie, przedstawicieli rady miejskiej, przedstawic. świata lekarsk., naukowego, artystycznego, sądownictwa, stowarzyszeń społ. oraz wiele osób z bliższych i dalszych stron Pomorza. Ogromną większość uczestników stanowili robotnicy, wśród których śp. Zmarły jako lekarz i działacz społeczny był bardzo popularny.
Kondukt prowadzony przez ks. prałata Mańkowskiego w asyście 15 księży, zatrzymał się przed balkonem ratusza, kirem okrytego i udekorowanego flagami miejsk. Stamtąd w serd. słowach, tchnących prawdziwym hołdem dla zasług, po raz ostatni przemówił do Zmarłego w imieniu miasta i jego społeczeństwa przedstawiciel rady miejskiej p. dyr. Antczak.
Kondukt zwolna ruszył potem ulicą i Szosą Chełmińską, wzdłuż których lampy okryto również kirem, w kierunku cmentarza. Wzdłuż ulic społeczeństwo samorzutnie utworzyło szpalery.
Wśród skupienia tłumów odprawione zostały na cmentarzu modły za duszę śp. Zmarłego. Raz jeszcze nad grobem przemówił w im. Towarzystwa i Związku Lekarzy p. dr. Michejda, podnosząc niespożyte zasługi śp. Zmarłego zarówno jako pierwszego prezydenta miasta za czasów odrodzonej Polski jak i jako społecznika, lekarza i krzewiciela kultury na terenie Pomorza. Ostatnie pienia wykonał chór „Lutnia”, poczem trumnę spuszczono do grobu.
Długo jeszcze ze wzruszeniem i w skupieniu milcząco dano wyraz głębokiemu żalowi, jaki stał się udziałem tych wszystkich, którzy oddali ostatnią posługę człowiekowi, będącemu za życia jedną z najpopularniejszych i najbardziej poważanych osobistości naszego miasta. „
W 1937 roku odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci dr Ottona Steinborna, na budynku przy ulicy Wysokiej 16, gdzie dziś ciągle ma siedzibę Towarzystwo Naukowe w Toruniu, a jeszcze do 1973 roku mieściła się również Książnica Miejska.
