Tomasz Sylwiusz Ceran
Paterek 1939
Zbrodnia i pamięć
Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział Gdańsk
Bydgoszcz – Gdańsk – Warszawa 2018
Sygnatura SIRr VIb/8-74
Tomasz Ceran jest wybitnym badaczem niemieckich zbrodni dokonywanych w czasie okupacji niemieckiej na mieszkańcach Pomorza.
W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są następujące jego publikacje:
1 – Im Namen des Führers… : Selbstschutz Westpreussen i zbrodnia w Łopatkach w 1939 roku
2 – Paterek 1939 : zbrodnia i pamięć
3 – „Szmalcówka” : historia niemieckiego obozu w Toruniu (1940-1943) na tle ideologii nazistowskiej
4 – Zapomniani kaci Hitlera : „Samoobrona” Niemiecka na Pomorzu Gdańskim (Selbstschutz Westpreussen) w 1939 r. : katalog wystawy /
oprac. katalogu: Izabela Mazanowska, Tomasz Sylwiusz Ceran
5 – Zbrodnia pomorska 1939 / tekst Tomasz Ceran ; współpraca Izabela Mazanowska, Monika Tomkiewicz
Paterek jest jednym z największych miejsc kaźni polskiej ludności cywilnej na Pomorzu Gdańskim i w całej Polsce w 1939 r.
Paterek położony jest 3 km od Nakła nad Notecią.
W 13 masowych grobach odnaleziono 202 ciała ofiar niemieckiego terroru.
Tomasz Ceran naświetlił szerokie tło zbrodni w Paterku.
Przedstawił ideologię antypolonizmu, która rozwijała się w Niemczech już od końca XIX wieku.
Jej efektem był Entpolonisierung – program eksterminacji, wymordowania i wysiedlenia Polaków.
Autor opisał również stosunki narodowe na pograniczu polsko-niemieckim w okresie międzywojennym.
Z miejscowych Niemców rekrutował się Selbstschutz Westpreussen, który odegrał szczególna rolę na Pomorzu.
To jego członkowie przeprowadzali jesienią 1939 roku akcje odpolszczenia, to oni wskazywali wśród swych polskich sąsiadów „elementy antyniemieckie”, aresztowali ich, więzili, przesłuchiwali, bili i rozstrzeliwali.
Tak działo się również w Nakle nad Notecią.
Niemcy na miejsce kaźni mieszkańców Nakła wybrali piaskownię w pobliskim Paterku.
Egzekucje rozpoczęły się 12 października i trwały do połowy listopada 1939 roku.
Wśród pomordowanych zostało bardzo wielu polskich nauczycieli (18 osób) oraz duchownych (48 osób).
Wśród pomordowanych były również osoby chore wenerycznie i zakaźnie.
Zabijano tam również Żydów.
W 1945 roku przeprowadzono w Paterku ekshumacje zwłok pomordowanych.
Szczegółowe protokoły ekshumacji i oględzin zwłok stanowią załącznik do opracowania.
W książce znalazła się również imienna lista ofiar licząca 206 nazwisk.
Do monografii dołączono album „W hołdzie męczennikom za wiarę i ojczyznę – Paterek 1939”, który przygotował w 1971 r. ks. Ignacy Klimecki.
Album zawiera fotografie z powojennej ekshumacji ponad dwustu osób zamordowanych przez Niemców jesienią 1939 r.
Oryginał albumu przechowywany jest w zbiorach parafii św. Wawrzyńca w Nakle.
Nakło – Miasto Trzech Kultur
Szlak turystyczny śladem zabytków Nakła nad Notecią
Autor tekstów: Anna Sergott
Opracowanie graficzne: Krzysztof Kamil Przygoda
Redakcja: Tomasz Pasieka
Wydawca: Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad Notecią
Nakło nad Notecią 2016
Sygnatura SIRr VIII/In-136
Przewodnik turystyczny „Nakło – Miasto Trzech Kultur” wiedzie nas szlakiem zabytków, z czasów gdy w Nakle mieszkali obok siebie przedstawiciele trzech narodów i religii – Polacy, Niemcy, Żydzi – katolicy, ewangelicy, wyznawcy judaizmu.
Wiek XIX i początek XX wieku to okres dynamicznego rozwoju Nakła, rozkwitu architektury, wzrostu demograficznego, bogactwa kulturalnego.
Przewodnik prowadzi nas ulicami miasta, opisuje jego architekturę, przybliża detale i historie budynków.
Przewodnik jest bogato ilustrowany.
Zmieszczono w nim mnóstwo starych zdjęć z widokami przedwojennego Nakła.
Do publikacji dołączono również plan miasta z zaznaczonym szlakiem turystycznym.
Przedstawiamy kolejną nowość w księgozbiorze Informatorium.
Słownik biograficzny uczestników Powstania Wielkopolskiego Frontu Północnego (nadnoteckiego) 1918-1919
red. Sławomir Łaniecki
Firma Usługowo-Wydawnicza
„DANIEL” Ewa Wierzchucka
Nakło nad Notecią – Sępólno Krajeńskie 2009
Sygnatura SIRi XVIa/H-65
Prezentowana pozycja jest dowodem na to, że pamięć o Powstaniu Wielkopolskim jest ciągle żywa, a nawet przeżywa renesans.
Wydając słownik badacze, historycy, regionaliści i pasjonaci z Nakła, Szubina, Kcyni, Sadek, Mroczy, Rynarzewa uświetnili obchody 90-tej rocznicy wielkopolskiego zrywu.
Słownik zawiera 232 biogramy opracowane przez 32 autorów z całej Polski.
Bohaterami słownika są przede wszystkim zwykli ludzie, prości żołnierze powstańczego wojska na froncie nadnoteckim.
Biogramy zawierają wiele szerokich opisów epizodów walk bądź nawet całych bitew.
Cytowane są fragmenty wspomnień, relacje i oryginalne dokumenty.
Każdy biogram uzupełnia nota bibliograficzna.
