Dr Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska, Foto. Tomasz Dorawa
Dr Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska
„Studiując astronomię w Toruniu 75 lat temu”
Wykład 19 XI 2020 godz. 18.00
Facebook Książnicy Kopernikańskiej
https://www.facebook.com/KsiaznicaKopernikanska
Cykl:
Otwarte wykłady astronomiczne online
Zapraszają:
Toruński Oddział Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii (PTMA) oraz Książnica Kopernikańska w Toruniu
Czy ktoś może za Nią powtórzyć tę sentencję? Nie, tylko Ona może tak powiedzieć. Bowiem Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska jest pierwszą absolwentką astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Rozpoczęła studia na matematyce, a zakończyła na astronomii. Z miastem jest związana od 1945 r., kiedy przybyła do Torunia z rodzicami i siostrami, starszą Marią i młodszą Magdaleną. Rodzice chcieli, aby córki podjęły studia na nowo otwartej uczelni. Z czasem Cecylia uzyskała stopień doktora na naszej uczelni. Pracowała jako nauczyciel akademicki do 1990 r., (a będąc na emeryturze jeszcze do 2007). Angażuje się także w popularyzację astronomii, m.in. pracowała jako juror od początku istnienia Wojewódzkiego Konkursu z Fizyki i Astronomii, który jest organizowany (od 1990) przez PTMA dla uczniów szkół podstawowych, a następnie gimnazjalnych.
Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska (1958); fot. z kolekcji Cecylii Iwaniszewskiej
Czy planowała, że zostanie w mieście? Czy marzyła, aby pozostać na UMK? Czy interesowała się zawsze astronomią, skąd wzięły się jej zainteresowania. Czy wybór kierunku studiów był podyktowany brakiem języka łacińskiego w szkole średniej? Jak doszło do zmiany kierunku studiów? Kto był jej mentorem? Początki naszej toruńskiej astronomii to czasy takich luminarzy polskiej nauki, jak wileńscy profesorowie Uniwersytetu Stefana Batorego: Władysław Dziewulski i Wilhelmina Iwanowska. Jaki był program studiów astronomicznych, czy chętnie ją zatrudniono na UMK. Początki jej pracy sięgają 1 IX 1947 r. (pracowała jako zastępca młodszego asystenta przy Katedrze Astrofizyki u prof. Iwanowskiej, jeszcze w trakcie studiów!) Pamięta jak powstawało Obserwatorium w Piwnicach, i kto je tworzył. Jej wspomnienia wydało Towarzystwa Miłośników Torunia (Wspomnienia o moim uniwersytecie, Toruń 2014). Na okładce tej książki trafnie zamieściła witraż nad wejściem do budynku Obserwatorium Astronomicznego w Piwnicach – bo astronomia zdominowała Jej życie od studiów, aż do tej chwili.
Obserwatorium w Piwnicach, studentka Cecylia Łubieńska przy astrografie Drapera (1950); fot. z kolekcji Cecylii Iwaniszewskiej
Wydaje nam się, że znamy ją doskonale, z Klubu Inteligencji Katolickiej (jest aktualnie jego honorowym prezesem), z Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Została słusznie uhonorowana Medalem Thorunium, a w Książnicy, jest na prawie każdym wykładzie w ramach cyklu Towarzystwa Miłośników Torunia – „Wieczory Toruńskie” (do ToMiTo należy od 1965). Nie opuszcza książnicowych wykładów i zebrań Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii (do PTMA wstąpiła w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych i jest obecnie najstarszym stażem Jego członkiem!). Uhonorowano Ją złotą odznaką PTMA. Otrzymała także Medal Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego z okazji 100 lat Niepodległości.
Warto pamiętać, że to przecież astronom, nasz z Torunia. A jak to się zaczęło? Warto posłuchać…
dr Katarzyna Tomkowiak
Władysław Dziewulski urodził się w Warszawie w 1878 roku.
Jego ojciec wykładał fizykę na Uniwersytecie Warszawskim.
Wydawał też dwa czasopisma przyrodnicze.
Władysław Dziewulski ukończył matematykę i fizykę na Uniwersytecie Warszawskim w 1901 roku.
W 1903 roku obronił doktorat z astronomii na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Prowadził badania w krakowskim Obserwatorium Astronomicznym.
Pracę naukową równolegle prowadził też na Uniwersytecie w Getyndze.
Habilitował się w 1916 roku w Krakowie.
Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu niepodległości przeniósł się do Wilna.
Był dyrektorem Obserwatorium Astronomicznego w Wilnie, a w latach 1924-1925 nawet rektorem Uniwersytetu Stefana Batorego.
W czasie okupacji parał się tajnym nauczaniem.
Po zakończeniu II wojny światowej wraz z innymi profesorami z Wilna znalazł się w Toruniu.
Gdy w 1945 roku powołano Uniwersytet Mikołaja Kopernika Ludwik Kolankowski został jego rektorem, a Władysław Dziewulski został prorektorem Uniwersytetu.
W 1947 roku założył Obserwatorium Astronomiczne w Piwnicach pod Toruniem.
W latach 1949-1956 był też prezesem Towarzystwa Naukowego w Toruniu.
Zmarł w Toruniu w 1962 roku.
Międzynarodowa Unia Astronomiczna nazwała w 1970 roku jeden z kraterów na Księżycu imieniem „Dziewulski”.
Władysław Dziewulski (1878-1962)
pod redakcja Cecylii Iwaniszewskiej
Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Warszawa – Toruń 1978
Sygnatura SIRr IIIB/Dziewulski
Spis treści:
- Kalendarium życia profesora Władysława Dziewulskiego – opracowała Cecylia Iwaniszewska
- Lata studiów i początki pracy naukowej (1878-1919) – Cecylia Iwaniszewska
- Okres wileński (1919-1945) – Wilhelmina Iwanowska
- Lata w Toruniu (1945-1962) – Wilhelmina Iwanowska
- Profesor Dziewulski w Obserwatorium Toruńskim – Andrzej Woszczyk
- Organizacja Uniwersytetu Mikołaja Kopernika – Konrad Górski
- Działalność prof. Dziewulskiego jako prezesa Towarzystwa Naukowego w Toruniu – Tadeusz Czeżowski
- Władysław Dziewulski wśród polskich astronomów – Włodzimierz Zonn
- Z wypowiedzi Władysława Dziewulskiego – Stefania Grudzińska
- Prace profesora Dziewulskiego w dziedzinie mechaniki nieba – Stanisław Gąska
- Prace profesora Dziewulskiego w dziedzinie fotometrii – Roman Ampel
- Prace profesora Dziewulskiego w astronomii gwiazdowej – Włodzimierz Zonn
- Władysław Dziewulski jako historyk astronomii – Eugeniusz Rybka
- Wykaz publikacji profesora Władysława Dziewulskiego – opracowanie Stefania Grudzińska
Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska
Wspomnienia o moim uniwersytecie
Wydawca:
Towarzystwo Miłośników Torunia
Toruń 2014
Sygnatura SIRr XXXIa/75
Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska rozpoczęła studia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w 1945 roku.
W 1950 roku ukończyła astronomię, jako pierwszy absolwent tego kierunku.
W 1959 roku obroniła doktorat i wykładała na UMK aż do przejścia na emeryturę w 1989 roku.
Jej wspomnienia składają się z dwóch części.
W części pierwszej autorka opisała kolejno studia i pracę na uniwersytecie od jego zarania.
Z lektury dowiemy się jak wyglądały początki Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, Duszpasterstwa Akademickiego i Obserwatorium Astronomicznego UMK.
Część druga wspomnień obejmuje 15 biografii profesorów i absolwentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, z którymi autorka była blisko związana.
Są wśród nich:
- Andrzej Bielski
- Władysław Dziewulski
- Melityna Gromadska
- Henryk Szarski
- Wilhelmina Iwanowska
- Danuta Jabłońska-Frąckowiak
- Aleksander Jabłoński
- Leon Jeśmanowicz
- Edmund Kamiński
- Andrzej Lisicki
- Krystyna Porębska Rożałowska
- Helena Putowska
- Irena Szczurek
- Zofia Wolniewicz
- Andrzej Woszczyk
