Previous Page · Next Page
Maksymilian Grzegorz
Słownik historyczno-geograficzny wójtostwa lęborskiego komturstwa gdańskiego w średniowieczu
Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego
Bydgoszcz 2013
Sygnatura SIRr XXVIII/39d
Profesor Maksymilian Grzegorz jest uznanym badaczem dziejów państwa krzyżackiego.
Opublikował łącznie około 1121 książek, artykułów, recenzji, wydawnictw źródłowych oraz artykułów popularnonaukowych.
W „Słowniku historyczno – geograficznym wójtostwa lęborskiego” znajdziemy cenne informacje na temat poszczególnych wsi i miast:
– rodzaj osady, jej przynależność polityczna, administracyjna, kościelna
– granice osady i znajdujące się na jej terenie obiekty fizjograficzne i komunikacyjne
– własność osady, jej obszar, zaludnienie, podział społeczny i zawodowy mieszkańców
– dwory, folwarki, młyny, karczmy, klasztory
– prawo lokacyjne, sołtys, wójt, rada miejska, ława miejska, targi
– kościoły, kaplice, parafie, plebani, proboszczowie
– historia osady, klęski elementarne, zniszczenia wojenne,
– sławne osobistości
– zabytki architektury
– źródła historyczne i literatura historyczna
Opracowanie uzupełnia mapa sieci osadniczej wójtostwa lęborskiego.
Profesor Maksymilian Grzegorz opublikował już kilka słowników, które w sumie składają się na wielki projekt „Słownika historyczno-geograficznego Pomorza Gdańskiego w średniowieczu”:
- Słownik historyczno-geograficzny komturstwa tucholskiego w średniowieczu
- Słownik historyczno-geograficzny komturstwa świeckiego w średniowieczu
- Słownik historyczno-geograficzny prokuratorstwa bytowskiego komturstwa gdańskiego/malborskiego w średniowieczu
- Słownik historyczno-geograficzny wójtostwa lęborskiego komturstwa gdańskiego w średniowieczu
- Słownik historyczno-geograficzny okręgu mirachowskiego komturstwa gdańskiego w średniowieczu
- Słownik historyczno-geograficzny okręgu puckiego komturstwa gdańskiego w średniowieczu
- Słownik historyczno-geograficzny ziemi chojnickiej w granicach komturstwa człuchowskiego
- Słownik historyczno-geograficzny komturstwa gniewskiego i okręgu nowskiego wójtostwa tczewskiego w średniowieczu
- Słownik historyczno-geograficzny okręgu sobowidzkiego wójtostwa tczewskiego w średniowieczu
- Słownik historyczno-geograficzny wójtostwa grabińskiego i okręgu rybickiego szkarpawskiego komturstwa malborskiego w średniowieczu
Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego
Tom 1-4, Suplement 1-3
Pod redakcją:
Stanisława Gierszewskiego
Zbigniewa Nowaka
Gdańskie Towarzystwo Naukowe
Uniwersytet Gdański
Gdańsk 1992-2012
Sygnatura SIRr IIIA/2
Koncepcja wydania „Słownika Biograficznego Pomorza Nadwiślańskiego” zrodziła się w środowisku historyków gdańskich i toruńskich.
Gdańskie Towarzystwo Naukowe wydawało już wcześniej serię popularnonaukową „Pomorze Gdańskie” w ramach, której ukazało się od 1981 roku kilka tomów szkiców biograficznych.
Komitet redakcyjny „Słownika Biograficznego Pomorza Nadwiślańskiego” opracował najpierw listę nazwisk – haseł osobowych.
Następnie stworzono instrukcję redakcyjną dla autorów biogramów.
Zamówienia na życiorysy skierowano do specjalistów z różnych ośrodków naukowych.
Nad hasłami biograficznymi pracowała cała rzesza ludzi z całego kraju.
Na zawartość tomu I składają się prace 135 autorów, tomu II – 164 autorów, tomu III – 166 autorów, tomu IV – 153 autorów, suplementu I – 90 autorów, suplementu II – 62 autorów, suplementu III – 48 autorów.
Zakres terytorialny słownika obejmuje Pomorze Nadwiślańskie, rozumiane jako ziemie leżące po obu stronach dolnej Wisły: Pomorze Gdańskie, ziemię chełmińską, ziemię michałowską, Powiśle (z Kwidzynem i Malborkiem).
Słownik obejmuje osoby zmarłe, wyróżniające się działalnością gospodarczą, administracyjną, polityczną, kulturalną, oświatową, naukową.
Są to osoby działające na Pomorzu Nadwiślańskim niezależnie jakiej były narodowości i niezależnie od miejsca urodzenia.
Również zawartość biogramów poszczególnych osób zwraca szczególną uwagę na ich działalność dotyczącą Pomorza.
Pierwszym redaktorem słownika był prof. dr hab. Stanisław Gierszewski – historyk z Uniwersytetu Gdańskiego.
Jego dzieło kontynuował prof. dr hab. Zbigniew Nowak – historyk literatury, wieloletni dyrektor Bibliotek Gdańskiej PAN.
W 2012 roku ukazał się Suplement III „Słownika Biograficznego Pomorza Nadwiślańskiego” pod redakcją prof. dr hab. Józefa Borzyszkowskiego.
Tom 1
Litery A – F
442 życiorysy
Gdańsk 1992
Tom 2
Litery G – K
636 życiorysów
Gdańsk 1994
Tom 3
Litery L – P
547 życiorysów
Gdańsk 1997
Tom IV
Litery R – Ż
537 życiorysów
Gdańsk 1997
Suplement I
Litery A – Ż
395 życiorysów
Gdańsk 1998
Suplement II
Litery A – Ż
333 życiorysy
Gdańsk 2002
Suplement III
Litery A-Ż
250 życiorysów
Gdańsk 2012
Artykuł recenzyjny:
Tadeusz Oracki
Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego
Komunikaty Mazursko-Warmińskie
1993, nr 4, s. 552-560
Sygnatura MAG TN 0748-1993
Szkółka Narodowa
Chełmno 1848-1849
Szkoła Narodowa
Chełmno 1849-1850
Wiosna Ludów 1848 roku przyniosła mieszkańcom Królestwa Prus krótki okres liberalnej swobody.
Zniesiono wówczas cenzurę prewencyjną i system koncesyjny.
Wybuchło ożywienie patriotyczne wśród Polaków na Pomorzu.
Z inicjatywy ks. Antoniego Knasta i ks. Jana Bartoszkiewicza rozpoczęto wydawanie tygodnika „Szkółka Narodowa”.
Pierwszy numer ukazał się z datą 2 lipca 1848 r.
Był to dzień odpustu Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny.
Czasopismo było najpierw drukowane w drukarni Wilhelma Teodora Lohde, a od wiosny 1849 w drukarni Józefa Gółkowskiego.
5 kwietna 1849 roku „Szkółka Narodowa” zmieniła tytuł na „Szkoła Narodowa”.
Ostatni jej numer ukazał się z datą 27 czerwca 1850 roku.
Pismo wychodziło początkowo w każdy piątek, później w każdy czwartek.
Redaktorem „Szkółki Narodowej” był jej założyciel ksiądz licencjat Antoni Knast – Wielkopolanin z pochodzenia.
Był on również nauczycielem religii w miejscowym chełmińskim gimnazjum.
Jego zasługą było uzyskanie zezwolenia władz pruskich na naukę języka polskiego oraz na posługiwanie się językiem polskim na lekcjach religii.
Kierował czasopismem, nawet gdy formalnie musiał zrezygnować z działalności dziennikarskiej wskutek zakazu ze strony władz kościelnych.
Od 23 sierpnia 1849 roku formalnie funkcję redaktora tygodnika zaczął sprawować Józef Gółkowski.
Józef Gółkowski był też wydawcą i drukarzem „Szkoły Narodowej”.
Współpracował z pismem ks. Jan Bartoszkiewicz (proboszcz chełmiński), Julian Prejs oraz Ignacy Łyskowski.
Większość artykułów nie była podpisana.
Pismo było przeznaczone dla ludności polskiej z terenów Pomorza Gdańskiego (prowincja Prusy Zachodnie).
Redakcji zależało na pozyskaniu czytelnika ludowego – mieszczan i chłopów.
Rozbudzano świadomość narodową i odrębność językową wśród szerokich rzesz Polaków.
Redakcja współpracowała ściśle z „Ligą Polską” – organizacją skupiająca Polaków z terenu zaboru pruskiego w okresie Wiosny Ludów.
Opowiadano się za legalizmem działań – uznano, że petycje i uchwały będą najlepszymi środkami walki narodowej.
Każdy numer liczył co najmniej cztery strony, ale bardzo często dołączano dodatki.
Numeracja stron była ciągła przez cały rok.
Tygodnik był profesjonalnie redagowany.
Zamieszczał dużo korespondencji z różnych miejscowości Pomorza.
Drukowano artykuły polityczne, sprawozdania parlamentarne, informacje o działalności stowarzyszeń, petycje, listy otwarte, polemiki.
Bardzo ważne miejsce zajmowały artykuły o treści religijnej.
Co więcej „Szkółka Narodowa” publikowała również powieści w odcinkach.
Represje ze strony władz pruskich doprowadziły w końcu do upadku pisma.
Władze zakazały poczcie rozsyłania „Szkoły Narodowej”.
Odmowa rozsyłania była równoznaczna z zakazem ukazywania się.
Abonament pocztowy stanowił wówczas podstawę kolportażu każdej gazety.
Książnica Kopernikańska w Toruniu posiada w swych zbiorach czasopismo Szkółka Narodowa / Szkoła Narodowa.
Czasopismo z oryginału (sygnatura WF 3880) zostało zmikrofilmowane (sygnatura mikrofilmu M 1013).
Na mikrofilmie znajduje się:
Szkółka Narodowa – rok 1848 – Nr 1 – Nr 27 – strony 1-140
Pierwszy numer z datą 2 lipca 1848
Szkółka Narodowa – rok 1849 – Nr 1 – Nr 13 – strony 1-86
5 kwietnia nastąpiła zmiana tytułu na „Szkoła Narodowa”.
Szkoła Narodowa – rok 1849 – Nr 1 – Nr 39 – strony 87-296
Szkoła Narodowa – rok 1850 – Nr 14 – Nr 26 – strony 53-108
Ostatni numer z datą 27 czerwca 1850
Niestety nie posiadamy w naszych zbiorach numerów 1-13 Szkoły Narodowej z 1850 roku.
Tadeusz Cieślak
Z dziejów prasy pomorskiej na Pomorzu Gdańskim w okresie zaboru pruskiego
Gdańsk 1964
Sygnatura SIRr XXXVd/1
Jacek Banach
Prasa polska Prus Zachodnich w latach 1848-1914
Gdańsk 1999
Sygnatura SIRr XXXVd/22
ks. Alfons Mańkowski
Dzieje drukarstwa i piśmiennictwa polskiego w Prusiech Zachodnich – Część II. Chełmno
Roczniki Towarzystwa naukowego w Toruniu, tom XIV, s. 49-101
Sygnatura SIRr II/1-R.13-15
Szczepan Wierzchoslawski
Od upadku polski do odzyskania niepodległości 1795-1920
W: Dzieje Chełmna. Zarys monograficzny
wydanie II zmienione
s. 197-280
Sygnatura SIRr VIII/C-1b
