Next Page
Pomorze i Ziemia Chełmińska w przeszłości
Wydawca:
Towarzystwo Miłośników Historii
Poznań 1927
Sygnatura SIRr VIb/1-8
W okresie międzywojennym centrum naukowym ziem zachodnich był Poznań, który wziął na siebie rolę obrońcy prawdy historycznej o polskości Wielkopolski, Pomorza i Śląska w sporze z historykami niemieckimi.
Główna rolę pełnił Uniwersytet im. Adama Mickiewicza utworzony w 1919 roku.
Popularyzacja wyników badań akademickich zajmowało się Towarzystwo Miłośników Historii Ziem Zachodnich powołane w Poznaniu w 1922 roku.
Dzięki współpracy profesorów poznańskich z działającymi w Toruniu Instytutem Bałtyckim i Towarzystwem Naukowym w Toruniu udało się w 1927 roku wydać pierwsza synteza historyczna poświęcona Pomorzu pod tytułem „Pomorze i Ziemia Chełmińska w przeszłości”.
Foto: Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/72118
Monografia była dziełem zbiorowym i składała się z następujących studiów:
1 – Józef Kostrzewski – Czasy przedhistoryczne Pomorza
2 – Kazimierz Tymieniecki – pomorze za Bolesławów
3 – Teodor Tyc – Pomorze polskie a Krzyżacy
4 – Kazimierz Tymieniecki – Upadek rządów krzyżackich na Pomorzu
5 – Kazimierz Ślósarczyk – Sprawa zespolenia Prus Królewskich z Koroną za Jagiellonów (1454-1572)
6 – Władysław Konopczyński – Prusy Królewskie w unji z Polską (1569-1772)
7 – Władysław Konopczyński – Polska polityka bałtycka
8 – Marjan Kniat – Życie gospodarcze Pomorza (Prus Królewskich) w czasach Rzeczpospolitej
9 – Tadeusz Grabowski – Literatura polska na Pomorzu
10 – Andrzej Wojtkowski – Zabór pruski (Do kongresu wiedeńskiego)
11 – Ks. Alfons Mańkowski – Pod rządami pruskimi (1815-1918)
Powrót Pomorza do Polski 1920-2020
Konferencja naukowa
Książnica Kopernikańska w Toruniu
10 stycznia 2020 r.
W piątek 10 stycznia 2020 roku o godzinie 16.00 odbyła się w gmachu Książnicy Kopernikańskiej konferencja naukowa „Powrót Pomorza do Polski 1920-2020”.
Konferencję zorganizował Instytut Historii i Archiwistyki UMK, Katedra Historii XIX-XX wieku i Historii Najnowszej UMK.
Współorganizatorami konferencji byli:
- Województwo Kujawsko-Pomorskie
- Gmina Miasta Toruń
- Muzeum Okręgowe w Toruniu
- Towarzystwo Miłośników Torunia
- Towarzystwo Naukowe w Toruniu
- Archiwum Państwowe w Toruniu
- Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu
- Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
Konferencja była częścią obchodów 100. rocznicy powrotu Pomorza i Kujaw do Wolnej Polski, które zostały zorganizowane przez Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Licznie zebrana publiczność konferencji wysłuchała sześciu referatów:
1. prof. dr hab. Jarosław Kłaczkow, Kwestia przynależności Pomorza Gdańskiego w polityce wielkich mocarstw 1918–1920
2. dr hab. Tomasz Krzemiński, prof. PAN, Polskie mieszczaństwo Prus Zachodnich wobec kwestii powrotu tego obszaru do Polski
3. dr hab. Tomasz Łaszkiewicz, prof. PAN, Udział ziemiaństwa Prus Zachodnich w działaniach na rzecz powrotu Pomorza do Polski
4. dr hab. Jarosław Centek, prof. UMK, Wojsko niemieckie na terenie Prus Zachodnich w latach 1918–1920
5. prof. dr hab. Aleksander Smoliński, Przygotowania wojskowe do przejęcia przez Rzeczpospolitą Polską ziem dawnych Prus Królewskich i Prus Książęcych przyznanych jej na mocy traktatu w Wersalu
6. mgr Mateusz Hübner, Rodzina Steinbornów – od „małej ojczyzny” do II Rzeczypospolitej
Konferencji towarzyszyły również dwie wystawy:
Powrót Pomorza do Niepodległej na mapach – zaprezentowano mapy ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej
Wystawa poświęcona powrotowi Torunia do Macierzy i zaślubinom Polski z morzem – przygotowana przez Muzeum Artylerii w Toruniu, Oddział Muzeum Wojsk Radowych w Bydgoszczy.
Marcin Leszczyński
Pomorze 1945
Wydawnictwo Bellona
Warszawa 2014
Sygnatura SIRr VIb/8-72
W serii „Historyczne Bitwy” wydawnictwa Bellona ukazała się książka Marcina Leszczyńskiego „Pomorze 1945”.
Autor bardzo szeroko nakreślił tło przyszłych zmagań.
Opisał ofensywę zimową i przebieg operacji operacji wiślańsko-odrzańskiej i mazowiecko-mazurskiej na początku 1945 roku.
Przedstawił armie przeciwników, ich organizację, liczebność, uzbrojenie, sztukę wojenna i dowódców.
Opisano również Wojsko Polskie.
Szczegółowo przedstawiono przebieg walk na Pomorzu miedzy 10 lutego a 31 marca 1945 roku, które prowadził 1. i 2. Front Białoruski Armii Czerwonej.
Opisano:
- wyjście na Odrę i działania 1. Armii Wojska Polskiego w pasie przesłaniania Wału Pomorskiego
- reakcję Niemców i obronę „Twierdzy Piła”
- dalsze walki a pasie głównym Wału Pomorskiego i na przedpolu Stargardu Szczecińskiego
- odcięcie Prus Wschodnich
- walki o Twierdze Toruń, Grudziądz i Elbląg
- operację „Sonnenwende” – kontrofensywę Niemców
- przełamanie niemieckiej obrony na przełomie lutego i marca 1945
- rozbicie X Korpusu Pancernego SS przez 1. Armię Wojska Polskiego
- likwidację zgrupowanie trzebiatowskie Wehrmachtu i niemieckiego przyczółka pod Szczecinem
- bitwę o Kołobrzeg i wyjście nad Bałtyk 1. Armii Wojska Polskiego
- walki o Gdańsk i Gdynię
- ewakuację Niemców drogą morską
Autor opisał również los jeńców oraz gwałty na ludności cywilnej.
Niemcy do końca wojny bronili się jeszcze na wyspie Wolin, w Szczecinie, na półwyspie Hel i na Żuławach, ale te enklawy nie odegrały większej roli.
Tymczasem Rosjanie mogli ustabilizować front na linii Odry i przygotować się do operacji berlińskiej.
