Ignacy Danielewski (1829-1907)

Poeta, pisarz ludowy, księgarz, drukarz, wydawca

 

 

Cyryl Danielewski (1864-1923)

Dramatopisarz, tłumacz, aktor, działacz kulturalno-społeczny

Ignacy Danielewski urodził się w 1829 roku w Borku Wielkopolskim.

Był nauczycielem w Trzemesznie i Bydgoszczy.

W 1855 roku przeniósł się do Chełmna.

Został dziennikarzem w „Nadwiślaninie” wydawanym przez Józefa Gółkowskiego, którego córkę poślubił.

Wkrótce przejął kierowanie jego drukarnią i księgarnią.

Duży sukces przyniosło mu wydawanie tygodnika „Przyjaciel Ludu”.

Dzięki popularności używał przydomku „Majster od Przyjaciela”.

 

 

Dużym sukcesem wydawniczym był też „Polski Kalendarz Katolicki dla Kochanych Wiarusów Prus Zachodnich, Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Śląska”.

Kalendarz ukazywał się przez 30 lat w wielotysięcznym nakładzie.

W 1862 roku władze pruskie skazały go na rok więzienia za naruszenie prawa prasowego.

W więzieniu w twierdzy Wisłoujście napisał pieśń „Wisło Moja, Wisło Stara”, która przyniosła mu popularność i wybór na posła do sejmu pruskiego.

W 1873 roku przeniósł się do Torunia, gdzie został redaktorem „Gazety Toruńskiej”.

Już w następnym roku znowu trafił do wiezienia na 14 miesięcy.

Po wyjściu z więzienia w 1875 roku założył czasopismo „Przyjaciel”, które wychodziło przez 40 lat.

W 1897 roku kierowanie gazetą przejął Jan Brejski.

„Przyjaciel” najpierw był tygodnikiem, potem stopniowo ewoluowali aż do sześciu wydań w tygodniu.

„Przyjaciel” na przełomie XIX i XX wieku był najpoczytniejszą gazetą toruńską.

„Gazeta Toruńska” ukazywał a się w nakładzie 2000 egzemplarzy, a „Przyjaciel” w nakładzie 7500 egzemplarzy.

Był również trzecim pod względem wysokości nakładu pismem polskim Prus Zachodnich po „Gazecie Grudziądzkiej” i po „Pielgrzymie” wydawanym w Pelplinie.

Danielewski wydawał też „Gazetkę dla Dzieci” oraz tygodnik rolniczy „Gospodarz”.

Ignacy Danielewski parał się również twórczością literacką.

Pisał wiersze, baśnie, opowiadania.

Jego baśń „Historia o rycerzu i złotym zamku” doczekała się sześciu wydań.

Zmarł w Toruniu w 1907 roku.

W zbiorach Książnicy Kopernikańskiej dostępnych jest bardzo dużo jego publikacji.

1.	Asem i królowa duchów / opowiedział Ignacy Danielewski – Toruń : nakład Kazimierz Świt 1890.
2.	Czemu dziad zawsze dziadem, choć mu wszyscy dają? : powieść / napisał Ignacy Danielewski. – Chełmno : W. Fiałek, (Chełmno : W. Fiałek). [ante 1909]
3.	Gazetka dla Dzieci : dodatek bezpłatny do „Przyjaciela” / redaktor odpowiedzialny i nakładca Ignacy Danielewski. – Toruń : Ignacy Danielewski 1883-1889.
4.	Historya o królewiczu, którego własny ojciec zaprzedał / [Ignacy Danielewski]. – Toruń : Druk. J. Buszczyńskich 1884.
5.	Historya o rycerzu złotoskrzydłym, o porwanej dziewicy z drogim klejnotem i o złotym zamku / opowiedział Ignacy Danielewski. – Poznań : Księgarnia J. Chociszewskiego 1875.
6.	Kalendarz Katolicki dla Kochanych Wiarusów w Zachodnich Prusach, W. Księstwie Poznańskiem i Szląsku na Rok … Ułożony po raz … przez Majstra od Przyjaciela Ludu. – Chełmno : nakł. Ignacego Danielewskiego, (Druk Józefa Gółkowskiego). 1861-1896
7.	Kazimierz Wielki, król Polski, po pięciu wiekach z grobu do nas przemawiający : książeczka dla ludu / przez Majstra od Przyj. Ludu. – Chełmno : nakł. aut., (Chełmno : Ignacy Danielewski). [1869]
8.	Kopciuszek : historya bardzo piękna o sierocie, co wyszła za królewicza, o złej macosze i dwóch jej córkach srodze ukaranych / napisał Ignacy Danielewski. – Toruń : K. Świta, (Toruń : J. Buszczyński). 1890
9.	Król polski ratuje Niemcy i chrześcijaństwo : opis Odsieczy Wiedeńskiej przez Jana III. Sobieskiego dnia 12. września 1683 r. : na dwusetną rocznicę wydany / przez Majstra od Przyjaciela (Ignacego Danielewskiego w Toruniu). – Toruń : nakł. wydawcy, (Toruń : druk. J. Buszczyńskiego). 1883
10.	Nauka o wyborach do niemieckiego parlamentu / przez Majstra od Przyjaciela Ludu [Ignacego Danielwskiego] – Chełmno : czcionki i nakład Ignacy Danielewski 1867.
11.	Nauka o wyborach do pruskiej izby poselskiej / Ignacy Danielewski. – Toruń : [s.n.], (Toruń : Druk. J. Buszczyński). 1876
12.	Nauka o wyborach do rejchstagu pólnocno niemieckiego / przez Majstra od Przyjaciela Ludu. – Chełmno : czcionkami i nakł. Ignacego Danielewskiego 1867.
13	Niektóre myśli i fakta na pożytek w teraźniejszem położeniu Polski / przez J. D. – Chełmno : [s.n.], (Chełmno : I. Danielewski). 1862
14.	Unii Lubelskiej / napisał Majster od Przyjaciela Ludu na pamiątkę trzechsetnej rocznicy w dniu 11 sierpnia 1869 r. – Chełmno : [s.n., (Chełmno : I. Danielewski). 1869]
15.	Trzy pieśni o królu Janie III. Sobieskim. – Toruń : I. Danielewski, ([S.l.] : E. Lambeck). 1883
16.	Żywot świętych Cyryla i Metodego apostołów słowiańskich : książeczka dla ludu na tysiączną rocznicę śmierci św. Metodego i jubileusz Welehradzki / napisał Majster od Przyjaciela Ludu Ignacy Danielewski w Toruniu. – Toruń : nakł. „Przyjaciela”, (Toruń : druk J. Buszczyńskiego

Cyryl Danielewski urodził się w Chełmnie w 1864 roku.

Uczył się w gimnazjum w Toruniu, ale że było hakatystyczne przeniósł się do gimnazjum w Chełmnie.

Studiował w Paryżu.

Ukończył Rządową Szkołę Dramatyczną w Warszawie.

Był popularnym aktorem i dramaturgiem.

Zadebiutował jako aktor już w wieku 16 lat.

Grał na scenach Warszawy, Krakowa, Lwowa, Łodzi, Poznania.

Występował w Petersburgu, Moskwie i Odessie.

 

 

Był aktorem charakterystycznym i komicznym oraz dobrej klasy śpiewakiem.

Występował też w kabaretach i operetkach, na potrzeby których sam pisał kuplety, piosenki, dowcipy.

Na przełomie stuleci prasa nazywało go „jednym z największych ulubieńców polskiej publiki teatralnej, znanym dobrze we wszystkich dzielnicach dawnej Polski”.

Swoją pierwszą sztukę sceniczną opublikował w wieku 16 lat w „Gazecie Toruńskiej”.

Była to jednoaktowa komedia „Dzienniczek panny Pompery”.

Na łamach „Gazety Toruńskiej” wydrukowano również w odcinkach inne jego sztuki:
– Nasze paryżanki (1885)
– Pani Geldhab (1882)

 

Jego historyczno-patriotyczna „Legenda Pomorza, czyli rok 997” przyniosła mu duże uznanie.

Ale był również autorem popularnych wodewili, jak choćby „Karnawał warszawski”.

Wodewil „Polacy w Ameryce” grany był w Toruniu 62 razy w ciągu jednego sezonu.

Tłumaczył rownież utwory dramatyczne z języków francuskiego, niemieckiego, szwedzkiego i rosyjskiego.

Jako pierwszy przetłumaczył na język polski sztuki Henryka Ibsena.

W 1920 roku zakończył karierę teatralną.

Wrócił do Torunia i został urzędnikiem Magistratu.

Organizował dalej amatorskie przedstawienia dla szerokiej publiczności.

Zmarł w 1923 roku.

Został pochowany obok ojca na cmentarzu parafialnym św. Jakuba (przy ul. Antczaka).

Tadeusz Zakrzewski

hasło: Danielewski Ignacy (1829-1907)

W: Toruński Słownik Biograficzny
T. 1, s. 71-72

Sygnatura SIRr IIIA/12t.1

 

Kazimierz Przybyszewski

hasło: Danielewski Cyryl Zbigniew

W: Toruński Słownik Biograficzny
T. 1, s. 69-71

Sygnatura SIRr IIIA/12t.1

 

Ewa Dobrowolska, Danuta Poklewska

Literatura polska na łamach „Gazety Toruńskiej” (1867-1921)

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Z. 39. Nauka o Książce 6, s. 33-91

Sygnatura MAG 04624-39

 

Andrzej Bukowski

hasło: Danielewski Cyryl

Polski Słownik Biograficzny
Tom 4, s. 408-409

Sygnatura SIRr XVIa/1-t.4

 

ks. Alfons Mańkowski

hasło: Danielewski Ignacy

Polski Słownik Biograficzny
Tom 4, s. 409-410

Sygnatura SIRr XVIa/1-t.4

 

E-ski (Eugeniusz Baliński)

śp. Cyryl Danielewski (Epitafium z grona przyjaciół i znajomych)

Monitorek, 1923, nr 1, s. 8-9

Sygnatura MAG 29385

 

Kazimierz Przybyszewski

Ludzie Torunia odrodzonej Rzeczypospolitej (1920-1939)

s. 90-93

Sygnatura IIIA/43

 

ks. Alfons Mańkowski

Ignacy Danielewski (1829-1907)
Szkic biograficzno-literacki

Toruń 1908

Sygnatura MAG TN 7749

 

Jerzy Kałdowski

Ignacy Danielewski autor „Wisły” : 1829-1907

Chełmno 1986

Sygnatura SIRr IIIB/Danielewski Ignacy

 

Jacek Banach

Toruński „Przyjaciel” zapomniana gazeta z okresu zaboru (1876-1917)

Rocznik Toruński
T. 19, s. 179 – 202

Sygnatura SIRr II/18t.19

 

Stefan Rafiński

Chełmiński słownik biograficzny

s. 40 – 42

Sygnatura SIRr IIIA/67