Historia Pomorza
Tom V (1918-1939)
Województwo pomorskie i Wolne Miasto Gdańsk
Część I
Ustrój, społeczeństwo i gospodarka
Toruń 2015
Sygnatura SIRr VIb/1-3t.5cz.1
Jest to już jedenasty wolumin w serii „Historia Pomorza” ukazującej się od 1969 roku.
W Informatorium dostępny jest cały komplet.
| 1. | Historia Pomorza. T. 1, Do roku 1466. Cz. 1 / pod red. Gerarda Labudy ; oprac. Marian Biskup [et al.]. – Wyd. 2 uzup. – Poznań : Wydaw. Poznańskie, 1972. |
| 2. | Historia Pomorza. T. 1, Do roku 1466. Cz. 2 / pod red. Gerarda Labudy ; oprac. Kazimierz Ślaski, Benedykt Zientara ; bibliogr. przyg. Władysław Chojnacki. – Wyd. 2 uzup. – Poznań : Wydaw. Poznańskie, 1972. |
| 3. | Historia Pomorza : opracowanie zbiorowe. T. 2, Do roku 1815. Cz. 1, 1464/66-1648/57 / pod red. i ze wstępem Gerarda Labudy ; oprac. Marian Biskup [et al.]. – Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 1976. |
| 4. | Historia Pomorza : opracowanie zbiorowe. T. 2, Do roku 1815. Cz. 2, Pomorze Wschodnie w latach 1657-1815 / pod red. Gerarda Labudy ; oprac. Edmund Cieślak, Jerzy Wojtowicz, Władysław Zajewski ; przy współudz. Władysława Chojnackiego [et al.]. – Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 1984. |
| 5. | Historia Pomorza. T. 2, Do roku 1815. Cz. 3, Pomorze Zachodnie w latach 1648-1815 / pod red. Gerarda Labudy ; oprac. Zygmunt Szultka i Henryk Lesiński ; przy współudz. Dariusza Łukasiewicza i Alfreda Wielopolskiego ; Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk im. Tadeusza Manteuffla. – Poznań : Wydaw. Poznańskie, 2003. |
| 6. | Historia Pomorza. T. 3, (1815-1850). Cz. 1, Gospodarka, społeczeństwo, ustrój / pod red. i ze wstępem G. Labudy ; oprac. Stanisław Salmonowicz, Kazimierz Ślaski, Bogdan Wachowiak. – Poznań : Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1993. |
| 7. | Historia Pomorza. T. 3, (1815-1850). Cz. 2, Zagadnienia polityczne, narodowościowe i wyznaniowe / pod red. Gerarda Labudy ; oprac. Janusz Jasiński ; przy współudz. Zygmunta Szultki. – Poznań : Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1996. |
| 8. | Historia Pomorza. T. 3, (1815-1850). Cz. 3, Kultura artystyczna i umysłowa / pod red. Gerarda Labudy ; oprac. Bogusław Mansfeld [et al.]. – Poznań : Wydaw. Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2001. |
| 9. | Historia Pomorza. T. 4, (1850-1918). Cz. 1, Ustrój, gospodarka, społeczeństwo / oprac. Stanisław Salmonowicz [et al.] ; pod red. Stanisława Salmonowicza ; Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Uniwersytet Szczeciński. – Toruń : Wydaw. TN, 2000. |
| 10. | Historia Pomorza. T. 4, (1850-1918). Cz. 2, Polityka i kultura / oprac. Józef Borzyszkowski [et al] ; pod red. Stanisława Salmonowicza ; Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Uniwersytet Gdański. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. – Toruń : Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego, 2002. |
| 11. | Historia Pomorza. T. 5, (1918-1939) : Województwo pomorskie i Wolne Miasto Gdańsk. Cz. 1, Ustrój, społeczeństwo i gospodarka / opracowali Marek Andrzejewski, Bolesław Hajduk, Tomasz Łaszkiewicz, Przemysław Olstowski, Andrzej Romanow, Stanisław Salmonowicz, Ryszard Sudziński, Mieczysław Wojciechowski ; pod redakcją Szczepana Wierzchosławskiego i Przemysława Olstowskiego ; [recenzenci Józef Borzyszkowski, Kazimierz Wajda] ; Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk im. Tadeusza Manteuffla, Towarzystwo Naukowe w Toruniu. – Toruń : Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 2015. |
Najnowszy tom został wydany przez Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk oraz Towarzystwo Naukowe w Toruniu pod redakcją prof. Szczepana Wierzchosławskiego i dr hab. Przemysława Olstowskiego.
Opracowanie podzielone jest na dwie części: województwo pomorskie i Wolne Miasto Gdańsk.
Ustrojowi administracyjnemu, społeczeństwu i gospodarce województwa pomorskiego w latach 1918-1939 poświęcili studia monograficzne następujący autorzy:
- Przemysław Olstowski – Charakterystyka źródeł i stanu badań do dziejów województwa pomorskiego
- Mieczysław Wojciechowski – Od rewolucji listopadowej do wprowadzenia administracji polskiej (1918-1920)
- Stanisław Salmonowicz – Podziały terytorialne i organizacja administracji w województwie pomorskim (1920-1939)
- Przemysław Olstowski – Stosunki ludnościowe w województwie pomorskim
- Ryszard Sudziński – Gospodarka Pomorza Nadwiślańskiego (przemysł, rzemiosło, handel, gospodarka morska) w Drugiej Rzeczypospolitej
- Tomasz Łaszkiewicz – Rolnictwo w województwie pomorskim w okresie międzywojennym
Część poświęcona Wolnemu Miastu Gdańsk składa się z następujących studiów:
- Andrzej Romanów – Charakterystyka źródeł i stanu badań nad dziejami Wolnego Miasta Gdańska
- Marek Andrzejewski – Struktura administracyjna i status prawny
- Andrzej Romanow – Terytorium, stosunki demograficzne, narodowościowe i wyznaniowe. Podziały społeczno-zawodowe i warunki bytu
- Bolesław Hajduk – Gospodarka i społeczeństwo
W księgozbiorze regionalnym Informatorium dostępne są wszystkie przedwojenne tomy „Rocznika Gdańskiego”.
12 tomów obejmuje lata 1927-1938.
Oznaczone są sygnaturą SIRr II/40
Powojenne numery „Rocznika Gdańskiego” należy zamawiać z magazynu.
W Książnicy znajdują się egzemplarze z lat 1954-2005.
Przedwojenny Gdańsk nie był częścią Polski.
W Wolnym Mieście Gdańsku nie było też początkowo polskich (polonijnych) instytucji naukowych.
Sytuację zmieniło powstanie w 1922 roku Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku – z inicjatywy ks. dr Kamila Kantaka.
Kadrowym i materialnym zapleczem towarzystwa było Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku, które również otwarto w 1922 roku.
Właśnie profesorowie tej szkoły, jednocześnie członkowie towarzystwa, powołali do życia w 1927 roku „Rocznik Gdański”.
Prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Sztuki był wówczas dr Marcin Dragan.
„Rocznik Gdański” był czasopismem naukowym, które miało poświadczać związki Gdańska i Kaszub z Polską.
W skład komitetu redakcyjnego wchodzili najdłużej Marcin Dragan, Władysław Pniewski oraz Adam Czartkowski.
Przed wojną ukazało się 12 tomów „Rocznika Gdańskiego”.
Po wojnie jego wydawanie wznowiono w 1954 roku (od 1956 pod auspicjami Gdańskiego Towarzystwa Naukowego).
Przed wojną do „Rocznika Gdańskiego” pisało aż 57 autorów.
Opublikowano 187 rożnych tekstów – wśród nich 72 rozprawy i szkice, 24 materiały źródłowe, 83 recenzje i polemiki.
Stałe miejsce na łamach rocznika zajmowała „Kronika Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku”.
„Rocznik Gdański” drukowano w Drukarni Gdańskiej.
Siedziba redakcji znajdowała się w gmachu Gimnazjum Polskiego w Gdańsku.
Przeważała tematyka historyczna, poza tym reprezentowane były literatura, sztuka, językoznawstwo, etnografia, socjologia i geografia.
Szczególne miejsce na łamach „Rocznika Gdańskiego” znalazła tematyka kaszubska.
Dwaj redaktorzy „Rocznika Gdańskiego” Władysław Pniewski i Franciszek Kręcki zostali zamordowani przez hitlerowców w Stutthofie 22 marca 1940 roku.
Wykaz rozpraw zamieszczonych w „Roczniku Gdańskim” w latach 1927-1938
|
Tom I
1927 |
Stanisław Pawłowski | O położeniu geograficznem Pomorza i terytorium W.M. Gdańska |
| Władysław Pniewski | Błędy i właściwości językowe w zadaniach młodzieży polskiej w Gdańsku, w świetle dialektów pomorskich i języka niemieckiego | |
| Roman Lutman | Położenie prawno-polityczne Gdańska w dawnej Polsce | |
| Władysław Pniewski | Bibliografia kaszubsko-pomorska w zakresie języka i językoznawstwa | |
| Marcin Dragan | Garść uwag o przeciwpolskiej propagandzie w najnowszych publikacjach niemieckich | |
|
Tom II i III
1928-1929 |
Marja Dziamianka | Aleksy Husarzewski, komisarz generalny Stanislawa Augusta w Gdańsku |
| Alfred Siebeneichen | Udział Gdańska w handlu zagranicznym Polski | |
| Tadeusz Kijeński | Ile jest Polaków na terenie Wolnego Miasta Gdańska? | |
| Władysław Pniewski | Przegląd literatury kaszubskiej | |
| Władysław Pniewski | Uzupełnienie bibljografi kaszubsko-pomorskiej w zakresie języka i językoznawstwa | |
| Władysław Pniewski | Pomorze i Bałtyk w polskiej literaturze pięknej. Przegląd bibliograficzny | |
| Kazimiera Jeżowa | Agitacja antypolska w geografii niemieckiej | |
| Poczta Polska w Gdańsku | ||
|
Tom IV i V
1930-1931 |
Władysław Pniewski | Gdańsk w polskiej literaturze pięknej |
| Stanisław Bodniak | Komisja Morska Zygmunta Augusta | |
| Stanisław Bodniak | Morze w głosach opinji w dawnej Rzeczypospolitej | |
| Józef Zawirowski | Stosunki gdańsko-polskie w latach 1568-1570 i ich oświetlenie w poezjach łacińskich Hiszpana Piotra Royziusa | |
| Bolesław Makowski | Daniela Chodowieckiego stosunek do polskości i Polski | |
| Władysław Pniewski | Dalsze uzupełnienia bibljografji kaszubsko-pomorskiej w zakresie językoznawstwa i polskiej literatury pięknej | |
| Alfred Siebeneichen | Echa średniowiecza w współczesnej polityce handlowej Gdańska | |
| Tadeusz Bierowski | Rola Gdańska w niemieckiej propagandzie rewizjonistycznej | |
| Stefan Hański | Utworzenie Muzeum Polskiego w Gdańsku jako wykładnik wspólności kulturalnej z Polską | |
|
Tom VI
1932 |
Marcin Dragan | Polityczny testament ostatniego z książąt Pomorza Gdańskiego |
| Leon Koczy | W sprawie sporu o najdawniejszy podbój Pomorza | |
| Karol Górski | Pierwotny Gdańsk i dzieje jego zagłady | |
| Kazimierz Lepszy | Stefan Batory a Gdańsk | |
| Roman Lutman | Gdańsk a Polska w stosunku dziejowym (1454-1793) | |
| Janusz Staszewski | Wojsko polskie na Pomorzu i pod Gdańskiem w 1807 roku | |
| Ludwik Simon | Z dziejów teatru polskiego w Gdańsku | |
| Ludwik Simon | Nieznane polonica z biblioteki Miejskiej w Gdańsku. I. Jana Danieckiego „Vanda” (1599) | |
| Władysław Pniewski | Bibljografja kaszubsko-pomorska w zakresie językoznawstwa i literatury od połowy 1931 r. do końca 1932 r., oraz uzupełnienia lat dawniejszych | |
| Wincenty Juliusz Piasecki | Tranzyt wschodnio-pruski w piśmiennictwie niemieckiem | |
| Kazimierz Ludwik Bończa | Propaganda antypolska a rzeczywistość | |
|
Tom VII i VIII
1933-1934 |
Zygmunt Wojciechowski | Pomorze a pojecie Polski Piastowskiej |
| Józef Widajewicz | Borysław | |
| Tadeusz Lehr-Spławiński | O nazwie pomorskiego grodu Wolin – Julin u ujścia Odry | |
| Marjan Małuszyński | Zabór Pomorza przez Krzyżaków (1308-1309) | |
| Otakar Odložilik | Husyci na brzegu Bałtyku w 1433 roku | |
| Karol Górski | Z dziejów ustroju Pomorza | |
| Kazimierz Lepszy | Strażnicy Morza Stefana Batorego | |
| Kazimierz Piwarski | Jan III Sobieski wobec spraw bałtyckich w latach 1693-1694 | |
| Janusz Staszewski | Artyleria polska pod Gdańskiem 1807 r. | |
| Janusz Staszewski | Z dziejów garnizonu polskiego w Gdańsku w latach 1808-1812 | |
|
Tom IX i X
1935-1936 |
Stanisław Nowogrodzki | Pomorze Zachodnie a Polska w latach 1323-1370 |
| Karol Górski | Fragmenty dziejów Prus w XV w. | |
| Krystyna Pieradzka | Trzy wieki stosunków handlowych pomiędzy Gdańskiem a Węgrami | |
| Stanisław Bodniak | Żołnierze morscy Zygmunta Starego (1517-1522) | |
| Stanisław Bodniak | Przyczynki do dziejów marynarki w Polsce w Xvi wieku | |
| Łukasz Kurdybacha | Polemika o prawa Polski do morza (1638-1640) | |
| Władysław Czapliński | Polacy z Czarnieckim w Danji (1658-1659) | |
| Alfons Michał Wodziński | Oblężenie Gdańska w roku 1733-34 | |
| Roman Battaglia | Morze, mocarstwowość Polski | |
|
Tom XI
1937 |
Kazimierz Kaczmarczyk | Dokument hołdowniczy Gdańska z roku 1454 |
| Karol Górski | Pierwsze czterdziestolecie Prus Królewskich (1466-1506) | |
| Tadeusz Nowak | Kampania wielkopolska Czarnieckiego i Lubomirskiego w roku 1656 | |
| Władysław Czapliński | Władysław Konstanty Wituski żołnierz kolonialny w XVII w. | |
| Alfons Michał Wodziński | Król Stanisław Leszczyński w gościnie pruskiej | |
| Janusz Staszewski | Dywizja gdańska w walkach nad Dźwiną i w obronie Gdańska (1812-1813) | |
| Roman Pollak | Borzykowski jako marynista | |
| Stanisław Helsztyński | Stanisław Przybyszewski w Gdańsku (5 X 1920 – 31 X 1924) | |
|
Tom XII
1938 |
Karol Górski | Oksywie |
| Marian Pelczar | Handel zbożem z dóbr królewskich Kazimierza Jagiellończyka | |
| Tadeusz Glemma | Odzyskanie klasztoru dominikańskiego w Gdańsku w latach 1565-1568 | |
| Stanisław Bodniak | Sprawy morskie w „księgach Hetmańskich” Sarnickiego (1575-1577) | |
| Władysław Czapliński | Udział Polaków w zdobyciu Fonii w 1659 r. | |
| Władysław Pniewski | O słownictwie i słownikach kaszubsko-pomorskich | |
| Władysław Pniewski | Życie i dzieła dra Fryderyka Lorentza | |
Andrzej Bukowski
Podwójny jubileusz „Rocznika Gdańskiego”
Rocznik Gdański
1966, s. 5-8
Sygnatura MAG 126500
Andrzej Bukowski
Pięćdziesiąt tomów „Rocznika Gdańskiego”
Rocznik Gdański
1990, zeszyt 1, s. 5-27
Sygnatura MAG 236387
Józef Borzyszkowski
O problematyce kaszubskiej na łamach „Rocznika Gdańskiego” 1927-2006
Acta Cassubiana
2009, Tom XI, s. 234-245
MAG TN 03339-11
Marcin Dragan
Przedmowa
Rocznik Gdański
1927, Tom I, s. 1-4
Sygnatura SIRr II/40t.1
