Informatorium - Drukarnia Józefa i Sylwestra Buszczyńskich

Największymi drukarzami polskimi na Pomorzu w XIX wieku byli Józef i Sylwester Buszczyńscy.

Od pierwszego numeru z 1 stycznia 1867 roku największy polski dziennik pomorski „Gazeta Toruńska” był drukowany w Drukarni Józefa Buszczyńskiego.

Urodzony w 1823 roku pod poznaniem drukarz specjalnie w celu drukowania „Gazety Toruńskiej” przeniósł się w wieku 43 lat do Torunia w 1866 roku.

 

 

 

 

 

Od 1872 roku wziął on na siebie również ryzyko finansowe związane z wydawaniem „Gazety Toruńskiej” i to Józefowi Buszczyńskiemu zawdzięczamy , że czasopismo nie upadło zaledwie po 5 latach istnienia.

W 1875 roku spędził 12 tygodni w areszcie, co było wyrazem nieustannych szykan i represji jakie spotykały polskiego drukarza ze strony Niemców.

Józef Buszczyński wydawał również inne polskie tytuły prasowe: „Przyjaciel. Pismo dla ludu”, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, „Gospodarz. Pismo rolnicze”.

 

 

Spod prasy Józefa Buszczyńskiego wychodziła również polska literatura piękna autorstwa Gustawa Zielińskiego, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Hieronima Derdowskiego, Teofila Lenartowicza, Pauliny Wilkońskiej.

Wielką zasługą Drukarni Józefa Buszczyńskiego było wydanie w 1880 roku pierwszej epopei w języku kaszubskim „O panu Czorlińscim co do Pucka po sece jachoł” autorstwa Hieronima Derdowskiego.

Hieronim Derdowski wydrukował też u Buszczyńskiego swoje kolejne poematy w języku kaszubskim:
– Walek na jarmarku
– Kaszube pod Widnem
– Jasiek z kniei

 

Józef Buszczyński zmarł w 1887 roku i został pochowany na cmentarzu św. Jerzego.

 

Drukarnie objął po nim jego syn Sylwester (urodzony w Poznaniu w 1855 roku), który już od 15 roku życia uczył się drukarstwa.

W 1890 roku drukarnia została przeniesiona z ul. Żeglarskiej 10 na ul. Mostową 37, a w 1901 na ul. Mostową 13, gdzie znajdował się też  dom rodziny Buszczyńskich.

Sylwester Buszczyński dalej wydawał „Gazetę Toruńską” za co trafił nawet na miesiąc do pruskiego aresztu.

W końcu wydawanie „Gazety Toruńskiej” przekazał Janowi Brejskiemu, którego ściągnął do Torunia aż z Bochum, sam zaś skupił się na drukowaniu książek.

Jan Brejski w 1894 roku zostaje redaktorem naczelnym Gazety Toruńskiej, a w 1902 uruchamia własną drukarnię.

Sylwester Buszczyński dbał o wysoka jakośc swoich druków.

Sprowadził z Lipska maszyny drukarskie z napędem gazowym, zatrudnił najlepszych introligatorów, drukował na najlepszych gatunkach papieru

Sylwester Buszczyński specjalizował się zwłaszcza w wydawaniu książek do nabożeństwa.

Nakłady sięgały kilkudziesięciu tysięcy egzemplarzy.

Zachowane w zbiorach Książnicy egzemplarze wyróżniają się tłoczoną oprawą ze skóry i spinającymi je złoconymi metalowymi klamrami.

Innym wydawniczym sukcesem okazały się drukowane przez Sylwestra Buszczyńskiego elementarze.

Słynny „Toruński elementarz polski z obrazkami zastósowany do potrzeb dzieci uczących sie w szkołach tylko po niemiecku” ukazał się w kilkunastu wydaniach i rozszedł się w kilkuset tysiącach egzemplarzy po całym zaborze pruskim i wśród polskiej emigracji w Niemczech.

Drukarnia Sylwestra Buszczyńskiego zatrudniała 20 osób.

W 1933 roku zarządzanie drukarnią objął jego syn Sylwester Teodor Buszczyński.

Sylwester Buszczyński zmarł w 1940 roku i został pochowany na cmentarzu św. Jerzego.

Janina Kapuścińska

Drukarnia Buszczyńskich w Toruniu

Zeszyty Naukowe UMK, Nauki Humanistyczno – Społeczne, Zeszyt 7, Nauka o Książce, Tom 1 : 1962

str. 137 – 152

Sygnatura SIRr XXXVe/5

 

Tadeusz Zakrzewski

Józef Buszczyński (1823-1887)
Sylwester Buszczyński (1855-1940)

W: Wybitni ludzie dawnego Torunia ; str. 203-215

Toruń 1982

Sygnatura SIRr IIIA/3a

 

Janina Huppenthal

400 lat drukarstwa w Toruniu

Rocznik Toruński 4-5

Toruń 1970-1971

Sygnatura SIRr XXXVe/10

 

Alojzy Tujakowski

Z dziejów drukarstwa i piśmiennictwa na Pomorzu
400 lat drukarstwa w Toruniu
1569-1969

Toruń 1970

Sygnatura SIRr XXXVe/9

 

Wiktor Frąckowiak

Wydawnictwa z zakresu elementarnej nauki języka polskiego na Pomorzu Gdańskim w latach 1840-1920

Gdańsk 1977

Sygnatura SIRr XXVIII/5

 

Bronisława Woźniczka-Paruzel

Polski ruch wydawniczy w Prusach Zachodnich 1848-1914
Próba syntezy

Toruń 1993

Sygnatura XXXVe/25