Next Page
Agnieszka Jedlińska-Kawska
Tomasz Kawski
Społeczność żydowska w Bydgoszczy w XX wieku
Instytut Wydawniczy „Świadectwo”
Bydgoszcz 2016
Sygnatura SIRr VIII/B-61
Monografia poświęcona dziejom Żydów w Bydgoszczy w XX wieku uzupełnia wiele istniejących luk badawczych i prostuje niektóre wnioski i opinie.
Stanowi ona podsumowanie badań na temat bydgoskiej społeczności żydowskiej.
Autorzy opierali się na źródłach archiwalnych, z których najcenniejsze zgromadzone są w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie oraz w Archiwach Państwowych w Bydgoszczy i Poznaniu,
Opracowanie otwiera rok 1920, kiedy to Bydgoszcz została włączona do Polski.
Rozważania autorów zamyka rok 1972, który przyniósł kres działalności bydgoskiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce.
Książka dzieli się na cztery rozdziały:
Rozdział I – Bydgoscy Żydzi do 1920 roku . Zarys dziejów
Rozdział II – Społeczność żydowska w Bydgoszczy w okresie międzywojennym 1920-1939
Rozdział III – Żydzi w Bydgoszczy w latach wojny 1939-194
Rozdział IV – Bydgoscy Żydzi po 1945 roku
Anna Bieniaszewska
Żydzi w Chełmży
Wydawnictwo Adam Marszałek
Toruń 2018
Sygnatura SIRr VIII/Ch-18
Anna Bieniaszewska jest znaną badaczką dziejów żydowskich rodzin związanych z Toruniem i regionem kujawsko-pomorskim.
Jako archiwistka długie lata związana była z Archiwum Państwowym w Toruniu.
Współpracowała również z Wyższą Szkołą Filologii Hebrajskiej w Toruniu.
Organizowała wystawy, wygłaszała referaty, publikowała artykuły.
Jest autorką następujących książek:
– Toruński pejzaż żydowski
– Żydzi w Grudziądzu
– Shalom znad Drwęcy. Żydzi Golubia i Dobrzynia
Monografia „Żydzi w Chełmży” powstała w oparciu o źródła archiwalne.
Przedstawia dzieje Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Chełmży od końca XVIII wieku do Holocaustu.
Dzieje społeczności żydowskiej ukazane sa w różnych wymiarach – religijnym, społecznym, gospodarczym, politycznym i kulturalnym.
Autorka rekonstruuje życie codzienne żydowskich mieszkańców Chełmży, ich codzienne zajęcia, koneksje rodzinne, obyczaje.
Poznamy cała panoramę postaci: kupców i rabinów, handlarzy, rzemieślników, sklepikarzy.
Autorka ożywia świat, przedwojennej Chełmży.
Sylwia Grochowina
„Toruński Holokaust”
Losy Żydówek z podobozu KL Stutthof o nazwie Baukommando Weichsel (OT Thorn) w świetle relacji i wspomnień ocalałych ofiar i świadków
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Toruń 2016
Sygnatura SIRr VIb/8-67
Dr hab. Sylwia Grochowina jest adiunktem w Instytucie Historii i Archiwistyki UMK.
Specjalizuje się w historii powszechnej i Polski XX wieku, zwłaszcza w badaniach nad okresem okupacji niemieckiej, eksterminacją ludności polskiej, dziejami Kościoła katolickiego i innych wyznań, niemiecką polityką oświatową i kulturalną.
Jest autorką wielu monografii i artykułów naukowych, na przykład:
| 1. | Nauczanie dzieci polskich w jawnym niemieckim i tajnym polskim systemie szkolnym w Toruniu w latach 1939-1945 / Sylwia Grochowina. – Toruń : Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek”, 2007. |
| 2. | Polityka kulturalna niemieckich władz okupacyjnych w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, w okręgu Rzeszy Kraj Warty i w Rejencji Katowickiej w latach 1939-1945 / Sylwia Grochowina. – Toruń : Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej, 2013. |
| 3. | Szkolnictwo niemieckie w Okręgu Rzeszy Gdańsk – Prusy Zachodnie w latach 1939-1945 (obszar II RP) / Sylwia Grochowina. – Toruń : Wydawnictwo Mado, 2008. |
| 4. | „Toruński Holokaust” : losy Żydówek z podobozu KL Stutthof o nazwie Baukommando Weichsel (OT Thorn) w świetle relacji i wspomnień ocalalych ofiar i świadków / Sylwia Grochowina. – Toruń : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika : Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 2016. |
Książka „Toruński Holokaust” odsłania mało znane oblicze zagłady Żydów.
Poświęcona jest tragicznym losom kobiet żydowskich pracujących w podobozie KL Stutthof w Toruniu pod nazwą Baukommando Weichsel (Organisation Todt Thorn).
Obóz ten funkcjonował od końca sierpnia 1944 do stycznia 1945 roku.
Obóz wykonywał specjalne plany budowlane w okolicach Torunia (budowa umocnień wojskowych wokół Torunia).
Kadrą obozu było około 140 esesmanów.
W obozie pracowało około 5000 Żydówek.
Praca była metodą prowadzącą do ich wycieńczenia i śmierci.
Podstawowym źródłem informacji na temat funkcjonowania obozu są zeznania i wspomnienia kobiet, które przeżyły katorżniczą pracę.
Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Bydgoszczy zgromadziła również zeznania Polaków, którzy byli świadkami koszmaru więźniów obozu.
Sylwia Grochowina oddaje w wielu miejscach monografii głos ofiarom tragedii, co czyni opracowanie szczególnie wyrazistym i plastycznym.
Książka podzielona została na sześć rozdziałów.
Rozdział I – Droga do zbrodni holokaustu
Autorka omawia w nim nazistowską politykę wobec Żydów do 1939 roku oraz jej ewolucje od agresji na Polskę do 1945 roku.
Rozdział II – Nie tylko KL Auschwitz… Obóz Stutthof
W rozdziale przedstawiono powstanie, status i strukturę KL Stutthof oraz organizację pracy więźniów.
Opisano również przebieg ewakuacji obozu.
Rozdział III – KL Stutthof w realizacji planu „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”
Rozdział IV – Podobozy dla więźniów żydowskich
Rozdział V – Baukommando Weichsel (OT Thorn)
Autorka opisała utworzenie i załogę obozu.
Przedstawiła siłę roboczą i zasięg pracy.
Omówiła warunki bytowe więźniarek żydowskich.
Napisała o szykanach i śmiertelności.
Opisała również przebieg ewakuacji.
Rozdział VI – Po wojnie…
Rozdział poświęcony jest odpowiedzialności za zbrodnie.
Zawarto w nim również opis prac ekshumacyjnych.
Przedstawiono też upamiętnienie zbrodni.
Całość książki dopełnia rozdział „Świadectwa zbrodni”.
Znalazły się w nim:
- dokumenty niemieckie
- relacje ocalałych ofiar i świadków
- protokoły z prac ekshumacyjnych
- fotografie
