Bogumił Goltz był w połowie XIX wieku najgłośniejszym toruńskim pisarzem.

Urodził się w Warszawie w 1801 roku w pruskiej rodzinie prawniczej.

Miasto znajdowało się wówczas pod zaborem pruskim.

Jego ojciec był dyrektorem sądu miejskiego w Warszawie.

Od młodych lat Bogumil Goltz był związany z Pomorzem.

W 1809 roku rodzina przeprowadziła się do Kwidzyna.

 

Uczęszczał do szkół w Kwidzynie i Królewcu.

W Ciechocinie odbywał praktykę rolniczą.

Był właścicielem gospodarstwa rolnego w Lisewie koło Golubia.

Od 1831 roku osiadł w Golubiu.

Tam napisał większość utworów, które później publikował.

Często bywał w Toruniu.

W 1847 roku przeniósł się do Torunia na stałe.

W Toruniu też zmarł w 1870 roku.

 

 

Goltz parał się pisarstwem, publicystyką i etnografią.

W 1847 roku opublikował swoją najgłośniejsza książkę „Buch der Kindheit” (Księgę dzieciństwa).

Przyniosła mu olbrzymią popularność wśród czytelników.

Był to utwór oparty na wspomnieniach autora.

Krytyka chwaliła go za autentyzm, prostotę i umiejętność obserwacji.

Podobnie autobiograficzna była kolejna jego książka „Ein Jugendleben” (Życie młodzieńcze) wydana w 1852 roku.

Dzięki finansowemu powodzeniu odbywał liczne podróże po całej Europie.

Owocem wyprawy do Egiptu była książka „Ein Kleinstädter in Ägypten” (Drobnomieszczanin w Egipcie).

 

Był też autorem wielu etnograficznych szkiców i żartobliwych esejów z dziedziny antropologii, socjologii kultury, pedagogiki.

Dzięki swojej popularności jeździł po całych Niemczech z odczytami, którymi zarabiał na utrzymanie.

Był doskonałym mówcą, znanym z dużego poczucia humoru.

Drukował również artykuły w „Thorner Wochenblatt”.

Był też członkiem Coppernicus Verein für Wissenschaft und Kunst zu Thorn.

Był radnym miejskim Torunia.

Po śmierci uczczono go w Toruniu tablicą pamiątkową.

Mieszkał przy ul. Sukienniczej (Tuchmacherstrasse).

 

Był Niemcem, żyjącym nad Wisłą i Drwęcą.

Realizm narracji, spostrzegawczość i niesamowita zdolność obserwacji pozwoliła mu na stworzenie na kartach swych utworów własnego obrazu Polski i Polaków, nie podążającego za stereotypowymi kliszami.

Uważał Polaków za osoby pracowite.

Chwalił Polaków jako czułych małżonków i dobrych rodziców.

Zarzucił niegospodarność polskiej arystokracji.

Widział pozytywne i negatywne cechy Polaków – inaczej niż inni współcześni mu pisarze niemieccy, przypisujący nam tylko cechy negatywne.

Jego utwory nie zostały przetłumaczone na język polski.

Sławny za życia, po śmierci został zapomniany.

W Książnicy Kopernikańskiej zachowało się bardzo dużo książek Bogumila Goltza.

1	Buch der Kindheit / von Bogumil Goltz. – Frankfurt a. M. : H. Zimmer, 1847.
2	Deutsche Entartung in der lichtfreundlichen und modernen Lebensart : an den modernene Stichwörtern gezeigt / von Bogumil Goltz. – Frankfurt a. M. : H. Zimmer 1847.
3	Das Menschen – Dasein in seinem weltewigen Zügen und Zeichen. Bd. 1-2 / von Bogumil Goltz. – Frankfurt : H. Zimmer 1850.
4	Buch der Kindheit / von Bogumil Goltz. – Berlin : Verlag von Franz Duncker, 1854.
5	Der Mensch und die Leute : zur Charakteristik der barbarischen und der civilisirten Nationen / von Bogumil Goltz. – Berlin : Verlag von Franz Duncker 1858.
6	Die Bildung und die Gebildeten : eine Beleuchtung der modernen Zustände. Bd. 2 / von Bogumil Goltz. – Berlin : Druck und Verlag von Otto Janke 1864.
7	Die Bildung und die Gebildeten : eine Beleuchtung der modernen Zustände. Bd. 1 / von Bogumil Goltz. – Berlin : Druck und Verlag von Otto Janke 1864.
8	Hinter den Feigenblättern : eine Umgangsphilosophie und pathologische Menschenkenntniss. Bd. 2, Feigenblätter : Diagnosen, Signalements und Verdicte für exacte Menschenkenntniss / von Bogumil Goltz. – Berlin : A. Vogel u. Comp. 1864.
9	Hinter den Feigenblättern : eine Umgangsphilosophie und pathologische Menschenkenntniss. Bd. 3, Feigenblätter : Eine Umgangs-Philosophie / von Bogumil Goltz. – Berlin : A. Vogel u. Comp. 1864.
10	Hinter den Feigenblättern : eine Umgangsphilosophie und pathologische Menschenkenntniss. Bd. 1, Vorschule der Menschenkenntniss / von Bogumil Goltz. – Berlin : A. Vogel 1864.
11	Das Kneipen und Kneip-Genies / Glossirt von Bogumil Goltz. – Berlin : O. Janke, 1866.
12	Die Bildung und die Gebildeten : eine Beleuchtung der modernen Zustände. Bd. 1-2 / Bogumil Goltz. – Berlin : O. Janke, 1867.
13	Das Menschen-Dasein in seinen weltewigen Zügen und Zeichen / Bd. 2 / von Bogumil Goltz. – Berlin : O. Janke 1868.
14	Das Menschen-Dasein in seinen weltewigen Zügen und Zeichen / Bd. 1 / von Bogumil Goltz. – Berlin : O. Janke 1868.
15	Buch der Kindheit / von Bogumil Goltz. – Berlin : Verlag von Franz Duncker, 1869.
16	Die Weltklugheit und die Lebens-Weisheit mit ihren correspondirenden Studien. Bd. 2 / von Bogumil Goltz. – Berlin : O. Janke, 1869.
17	Die Weltklugheit und die Lebens-Weisheit mit ihren correspondirenden Studien. Bd. 1 / von Bogumil Goltz. – Berlin : O. Janke, 1869.
18	Buch der Kindheit / von Bogumil Goltz. – Berlin : Verlag von Franz Duncker, 1877.
19	Auswahl aus seinen Schriften / Bogumil Goltz ; Hrsg. und eingel. von Fritz Lienhard. – Stuttgart : Greiner u. Pfeiffer, 1904.
20	Buch der Kindheit / von Bogumil Goltz ; mit dem Portrait des Verfassers und einer Einleitung von Erich Janke. – Berlin : O. Janke 1905.
21	Buch der Kindheit / von Bogumil Goltz ; hrsg. von Karl Muthesius ; Bibliothek Pädagogischer Klassiker. – Langensalza : H. Beyer @ Söhne, 1908.

Weronika Jaworska

Okres toruński Bogumiła Goltza (1847-1870)

Rocznik Toruński
T. 17, s. 85-197

Sygnatura SIRr II/18t.17

 

Weronika Jaworska

hasło: Goltz Bogumil (Gottlieb)

W: Toruński Słownik Biograficzny
T. 2, s. 99-100

Sygnatura SIRrIIIA/12t.2

 

Weronika Jaworska

Der Thorner Schriftsteller Bogumil Goltz im Spiegel seiner Lebenserinnerungen

Toruń 1986

Sygnatura MAG 209241

 

Arno Will

Polska i Polacy w niemieckiej prozie literackiej XIX wieku

Łódź 1970

Sygnatura MAG 125541

 

Historia Torunia
W czasach zaboru pruskiego (1793-1920)

T. 3, cz. 1

Torun 2003

Sygnatura SIRr VIII/T-8t.3a

 

Adolf Prowe

Bogumil Goltz. Eine Gedächtnis-Rede gehalten bei der 80. Wiederkehr seines Geburtstages

Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst zu Thorn – Heft 3 : 1881, s. 127-148

Sygnatura SIRr II/5t.3