Next Page
Stanisław Błażejewski, Janusz Kutta, Marek Romaniuk
Bydgoski Słownik Biograficzny
Praca zbiorowa pod redakcją Janusza Kutty
Wydawca:
Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne
Wojewódzki Ośrodek Kultury
Tom I-VII
Bydgoszcz 1994 – 2006
Sygnatura SIRr IIIA/9
„Bydgoski Słownik Biograficzny” powstał dzięki trójce bydgoskich biografistów i regionalistów.
Opracowali oni samodzielnie biogramy 700 osób, podzielone na siedem tomów.
Słownik ma układ holenderski, co oznacza, że w każdym znajdują się hasła biograficzne od A do Z.
Autorzy zamieścili życiorysy Polaków, Niemców, Żydów i przedstawicieli innych narodowości.
Wszystkie te osoby wywarły piętno na życiu Bydgoszczy.
Uwzględniono również przedstawicieli różnych grup społecznych i zawodów.
Przygotowując publikację wykorzystano w wielkim stopniu źródła mało znane, materiały przechowywane w archiwach kościelnych i państwowych w Bydgoszczy, Poznaniu, Gnieźnie.
Każdy biogram oprócz właściwego życiorysu, zawiera spis wykorzystanych źródeł.
W Słowniku umieszczono zarówno osoby, które zapisały się w dziejach Bydgoszczy pozytywnie jak i negatywnie.
Słownik wydano z okazji 650-lecia Bydgoszczy.
Z innych ogólnych opracowań biograficznych poświęconych bydgoszczanom w Informatorium Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu dostępne są jeszcze następujące wydawnictwa:
Henryk Kulpiński – Patroni naszych ulic – Bydgoszcz-Fordon 1980
Janusz Kutta – Obywatele Honorowi Miasta Bydgoszczy (1920-1939) – Bydgoszcz 1992
Rajmund Kuczma – Patroni bydgoskich ulic, część I, Fordon – Bydgoszcz 1995
Bydgoszczanie XX wieku – pod redakcją Józefa Herolda – Bydgoszcz 2000
Marcin Czyżniewski
Rektorzy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Toruń 2015
Sygnatura SIRr XXXIa/84
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu obchodził niedawno 70-lecie swego istnienia.
Z tej okazji ukazała się jubileuszowa publikacja poświęcona rektorom Uniwersytetu.
Do tej pory funkcję rektora pełniło siedemnaście osób.
Ludwik Kolankowski – 1945-1948 – historyk – absolwent Uniwersytetu Lwowskiego
Karol Koranyi – 1948-1951 – prawnik – absolwent Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie
Leon Kurowski – 1951-1952 – prawnik – absolwent Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie
Antoni Basiński – 1952-1956 – chemik – absolwent Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie
Henryk Szarski – 1956-1959 – biolog – absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Stanisław Jaśkowski – 1959-1962 – matematyk – absolwent Uniwersytetu Warszawskiego
Antoni Swinarski – 1962-1965 – chemik – absolwent Uniwersytetu w Tuluzie
Witold Łukaszewicz – 1965-1975 – historyk – absolwent Uniwersytetu Warszawskiego
Wiesław Woźnicki – 1975-1978 – fizyk – absolwent Uniwersytetu Warszawskiego
Ryszard Bohr – 1978-1981 – biolog – absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Stanisław Dembiński – 1981-1982 – fizyk – absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Jan Kopcewicz – 1982-1984, 1987-1990, 1999-2005 – biolog – absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Stanisław Łęgowski – 1984-1987 – fizyk – absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Sławomir Kalembka – 1990-1993 – historyk – absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Andrzej Jamiołkowski – 1993-1999, 2005-2008 – fizyk – absolwent Uniwersytetu Warszawskiego
Andrzej Radzimiński – 2008-2012 – historyk – absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Andrzej Tretyn – od 2012 – biolog – absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Piotr Artomiusz urodził się w 1552 roku w Grodzisku Wielkopolskim.
Był synem Łukasza Krzesichleba – ławnika i rajcy miejskiego.
Greckie nazwisko Artomiusz przyjął jako tłumaczenie polskiego Krzesichleb (artos – chleb, tomos – przełamany).
W 1586 roku został powołany na urząd polskiego kaznodziei w Toruniu.
Portret W: Ephraim Oloff, Polnische Liedergeschichte…, Gdańsk 1744, oryginał Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, źródło Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa
Przez 23 lata był pastorem w kościele Najświętszej Maryi Panny i w kościele św. Jerzego.
W kościele św. Jerzego położonym za murami miasta na Przedmieściu Chełmińskim w nabożeństwach brało udział bardzo dużo polskich luteran.
Artomiusz swoje kazania wygłaszał w języku polskim.
Miał jednak duże uznanie wśród protestantów niemieckich, dzięki czemu został powołany w skład toruńskiego konsystorza.
Piotr Artomiusz opowiadał się za porozumieniem protestantów – luteran, kalwinistów i braci czeskich.
Luterańska Rada Miasta Torunia była jednak wroga unii z innymi protestantami.
Ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej
Najsłynniejszym dziełem Piotra Artomiusza był Kancjonał – zbiór pieśni religijnych z 1587 roku.
Kancjonał doczekał się kilkunastu wydań (Lipsk, Królewiec, Gdańsk, Toruń, Brzeg).
Kancjonały pojawiły się w związku z rozwojem reformacji.
Zbiory pieśni religijnych w językach narodowych były wykorzystywane bardzo często w protestanckich nabożeństwach.
W zbiorach Książnicy Kopernikańskiej znajduje się trzecie wydanie Kancjonału toruńskiego z 1601 roku.
„Cantional to iest Pieśni Krześćiańskie” zawiera pieśni podane w większości z zapisem nutowym.
Nuty rozpisane są w większości na cztery głosy (alt, tenor, bas, sopran).
W pierwszej części Kancjonału pieśni ułożone są w porządku roku liturgicznego (147 pieśni).
W drugiej części pieśni ułożone są tematycznie na różne okazje (184 pieśni).
Kancjonał zamyka katechizm.
Piotr Artomius włączył do Kancjonału również kilkanaście psalmów w przekładzie Jana Kochanowskiego.
Sam wkład Artomiusza w powstanie śpiewnika ograniczył się do zebrania pieśni zakorzenionych już w tradycjach protestanckiej i katolickiej.
Są to teksty XVI-wieczne i starsze średniowieczne.
Często to przeróbki i tłumaczenia utworów łacińskich i niemieckich
Piotr Artomiusz był autorem przynajmniej jednej pieśni – numer CXVII „Panie, pokiż wżdam swey sprawiedliwości”.
Pierwsze litery kolejnych dwunastu zwrotek tej pieśni tworzą imię i nazwisko autora: PIOTR ARTOMIUSZ.
To tzw. akrostych.
Kancjonał toruński jest najpoważniejszym wkładem Torunia w polskie piśmiennictwo XVI wieku.
Odegrał również olbrzymia rolę w dziejach muzyki staropolskiej.
Artomiusz był również współautorem słownika łacińsko-niemiecko-polskiego pod tytułem Nomenclator (1591)
Nomenclator był wielokrotnie wznawiany i używany w szkołach Prus Królewskich.
Jako że układ jego był tematyczny, a nie alfabetyczny, pełnił rolę podręcznika i samouczka.
Joanna Kamper-Warejko
Pieśni pasyjne i wielkanocne w Kancjonale Piotra Artomiusza (Toruń 1601)
Toruń 2006
Sygnatura MAG TN 0994-38/3
Joanna Kamper-Warejko
Kancjonał Piotra Artomiusza – toruński wkład w piśmiennictwo XVI wieku
Folia Toruniensia
T. 7, s. 33-41
Sygnatura SIRr II/34t.7
Teresa Friedelówna
Poezja Jana Kochanowskiego w luterańskim kancjonale toruńskim
Rocznik Toruński
Tom 22 : 1994, s. 329-354
Sygnatura SIRr II/18t.22
Teresa Friedelówna
Pieśń Piotra Artomiusa w toruńskim kancjonale z 1601 r.
W: Polszczyzn regionalna Pomorza,
T. 5, s. 7-16
Sygnatura MAG 262191
Teresa Friedelówna
Z badań nad kancjonałem toruńskim
Prace Komisji Językoznawczej. T. 25.
Poznańskie Spotkania Językoznawcze. T. 1.
s. 136-143
Sygnatura MAG 262166
Marja Sipayłłówna
hasło: Artomius (Krzesichleb) Piotr
Polski Słownik Biograficzny
T. 1, s. 168-169
Sygnatura SIRi XVIa/1t.1
Stanisław Salmonowicz
Piotr Artomiusz (Krzesichleb) (1552-1609) – kaznodzieja luterański i pisarz
W: Wybitni ludzie dawnego Torunia
s. 45-49
Sygnatura SIRr IIIa/3a
Janusz Małłek
O Piotrze Artomiuszu, pastorze kościoła NMP w Toruniu i jego twórczości
Linguistica Copernicana
nr 2/ 2012, s. 37-50
Sygnatura MAG 06187-8
Leon Witkowski
Piotr Artomiusz
Przyczynek do Historii Toruńskich Kancjonałów Ewangelickich
Pomerania, R. IV : 1933, s. 43-64
Sygnatura MAG 65636
Karolina Smolarek
Piotr Artomiusz i jego kancjonał toruński z końca XVI wieku
Rocznik Toruński
Tom 41 : 2014, s. 169-186
Sygnatura SIRr II/18t.41
Krystyna Wyszomirska
Księgozbiór Piotra Artomiusza zachowany w zbiorach Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu
Folia Toruniensia, t. 2-3, s. 7-29
Sygnatura SIRr II/34z.2/3
hasło; Artomiusz Piotr (1552-1609)
Nowy Korbut – Bibliografia Literatury Polskiej
Piśmiennictwo Staropolskie, tom 2, s. 10-11
Sygnatura SIRi VB/4-t.2
