Informatorium - Reformacja w Toruniu – Wpływ kultury ewangelickiej na rozwój miasta

Reformacja w Toruniu

Wpływ kultury ewangelickiej
na rozwój miasta

Wystawa

10 czerwca – 16 października 2017

Muzeum Okręgowe w Toruniu

Tam nie mogło nas zabraknąć….

Bowiem specjalnie dla nas, pracowników Książnicy, 11 lipca br. bibliotekarze Działu Zbiorów Specjalnych zorganizowali zwiedzanie, w Ratuszu Staromiejskim, niezwykle ciekawej, okolicznościowej wystawy: Reformacja w Toruniu. Wpływ kultury ewangelickiej na rozwój miasta. Dodatkową atrakcją było oprowadzenie po niej przez jej kuratora – Aleksandrę Mierzejewską. Społeczność ewangelików w naszym mieście miała ogromny wpływ na jego rozwój. 25 marca 1557 r. w kościele Najświętszej Marii Panny w naszym mieście odprawione zostało pierwsze nabożeństwo zgodne z nauką luterańską, a przez wiele lat ten dzień świętowany był jako symboliczny początek trwałego wprowadzenia nauki reformacyjnej do Torunia. Ekspozycja stanowi kolejną odsłonę, zapoczątkowanych – 26 marca br. obchodów 500. lecia reformacji, a ma na celu ukazanie luterańskiego dziedzictwa kultury i sztuki Torunia.

Ewangelicy stanowili niegdyś silny potencjał intelektualny miasta, to pośród nich znajdziemy postaci zasłużonych burmistrzów i rajców naszego grodu, ale i naukowców czy nauczycieli i absolwentów, słynnego niegdyś w Europie, naszego Gimnazjum Akademickiego, że wymienię tylko Samuela Bogumiła Lindego, którego pomnik do dziś znajduje się przed nasza Książnicą. Czy zawsze o tym pamiętamy?

W Toruniu i regionie, zabytki sztuki (można zobaczyć m.in. obraz przypisywany malarzowi gdańskiemu Antonowi Möllerowi – temu od „Sądu Ostatecznego”), zachowane starodruki z naszych bibliotek („pieszczą oko” m.in. najpiękniejsze woluminy Biblii z lat 20. i 30. XVI w. oraz egzemplarz „Postylli” Samuela Dambrowskiego, wydanej w Toruniu w l. 1620–1621), to świadectwo tych wpływów i czasów świetności Jej wyznawców. Warto podkreślić, że ewangelicy, chcieli reformy ówczesnego Kościoła, a jednym z ich nowatorskich pomysłów, była komunikacje w językach narodowych, pragnęli, by słowo Boże było zrozumiałe dla wiernych, doceniali także rolę śpiewu wszystkich wiernych w trakcie nabożeństw.

Tymi zagadnieniami od lat zajmowali się także toruńscy historycy, wśród nich warto wymienić profesorów: Janusza Małłka, Jarosława Kłaczkowa i historyka sztuki Piotra Bireckiego. Wśród wymienionych znaleźli się także eksperci, który przyczynili się do tak atrakcyjnego kształtu wystawy, i byli pomocą dla jej kuratorki. Ekspozycja z powodzeniem przybliża oglądającym – losy ważnego ruchu religijnego, ale i społecznego nowożytnej Europy. Chronologicznie obejmuje ona okres od lat 20. XVI w. aż po czasy współczesne.

Wśród ważnych wydarzeń jakie można prześledzić dzięki wystawie znalazły się i chlubne momenty w dziejach miasta – jak Colloquium Charitativum (1645), którego idea jest do dziś pielęgnowana w Toruniu. Ale i te mniej „zacne” poczynania, czyli zatargi protestantów i katolików, m.in. ścięcie burmistrza Jana Gotfryda Roesnera (1658-1724), które było następstwem tzw. Tumultu toruńskiego (1724).

Dla bibliotekarzy szczególnie ciekawa okazała się ta część wystawy, w której odtworzono wnętrze biblioteki ewangelickiego Gimnazjum Akademickiego. Część wyposażenia biblioteki zachowało się w zbiorach różnych instytucji toruńskich, jak np. pochodzący z 1. ćw. XVII w. globus Ziemi Willema Blaeu, mapa Prus Caspara Hennebergera (1576) czy złocona skarbonka w kształcie księgi – można je oglądać „wprost na wyciągniecie ręki” – i warto to uczynić.

Obchody tego zacnego jubileuszu w Toruniu moderuje Parafia Ewangelicko-Augsburska w Toruniu, a wyeksponowano zbiory z samego Muzeum Okręgowego w mieście, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, w tym i z jego Biblioteki Uniwersyteckiej, Archiwum Państwowe w Toruniu oraz oczywiście naszej Książnicy Kopernikańskiej.